Hasierarako, ikus Aurrekontuz hitz bi (1)1
Defizit korrontea eta kapital defizita:
Bill Mitchell-ek dioenez2, The roots of MMT do not lie in Keynes delakoan John Maynard Keynes-ek politika fiskalaz eta balantze fiskalaz esandakoaz aritu zen.
Hona hemen punturik garrantzitsuenak:
(a) Keynes-ek ukertu zuen defizit fiskalak bideak zirela “of resolving a “deficiency of effective demand”, zeina Keynes-ek berak demostratu zuen “was the principle cause of mass unemployment”
(b) Baina, Keynes-ek balantze fiskala bitan banandu zuen: defizit korrontea eta kapital defizita3
(c) Keynes-en ustez, defizit korrontea denbora guztian orekatuta egon behar zen, kapital defizita fluktuatu ahalko zuen enpleguaren eskariarekin4
(d) Aipatutakoa da ‘Urrezko arau’ modernoaren aurrekaria, zeinak “limits fiscal deficits to the rate of net public investment in productive capital”
(e) John McDonnell-ek nahi du Laboristek ‘urrezko arau’ hori bete dezaten
(f) Urrezko arauak aplikatu ziren kontuan hartu gabe moneta jaulkitzaileko eta moneta erabiltzaileko gobernuen banaketa5, gaur egun lekuz eta denboraz kanpo daude
Zein da arazoa?:
Ikus Mitchell-en The full employment fiscal deficit condition eta Functional finance and modern monetary theory
Ekonomia ireki batean, baldin eta ez badago gobernu gastua edo zergapetzea (beraz, zeroko balantze fiskal orokorra), jarduera ekonomikoaren maila (outputa) ondokoek determinatuko dute, alegia, barneko gastu pribatuak (kontsumoa gehi inbertsioa) eta kanpo gastu netoak (esportazioak ken inportazioak). Gastu iturri honetako bat edo gehiago behera joaten bada, orduan jarduera behera joango da.
Gastu hutsunea honela definitzen da: behar den gastua eskari nahikoa sortzeko, produktibitate korronte mailetan output mailak lortzearren, hots, lan egin nahi duten langile guztientzako lanpostu nahikoak (lan egiteko orduetan neurtuak) hornituko dituzten produktibitate mailak.
Zeroko gastu hutsunea gertatzen da enplegu osoa dagoenean.
Gobernu baten erantzukizuna da segurtatzea ez dagoela inongo gastu hutsunerik, baliabide guztiak produktiboki erabiliak izateko (horrek eskatzen du baliabide horiek modu sostengagarri batez erabiliak izatea).
Horixe izan behar zen Laboristen lehen helburua, eta ez “to reassure voters that Labour is committed to tackling the deficit.”
Bistakoa da ezen, baldin eta gastu pribatuko iturriak enplegu osoko egoera batetik behera joaten bada, gastu hutsunea betetzeko bide bakarra esku hartze fiskala dela -gobernu gastu zuzena eta/edo zergak moztea (errenta pribatu eskuragarria handitzearren eta hurrengo gastu pribatua suspertzeko).
Horixe da DTM-k bultzatzen duen finantza funtzionalaren muina.
(Jar dezagun ohar batean Mitchell-ek gastu injekzioaz eta isuriaz (leakage)6 aipatzen duena. Leakage delakoaz ikus linka7)
7. oharrean aipaturiko sistemaren pausa puntua,
(i) Ez dagokio halabeharrez enplegu osoari. Langabezia handia egon daiteke eta sistema orekan egongo da baldin eta gastua ez bada aldatzen.
Horrek esan nahi du ezen orekan gastu hutsune handiago bat egon daitekeela.
(ii) Oreka ez du ezer inplikatzen balantze fiskalaren tamainaz.
Langabezia handiko egoera batean (beraz, gastu hutsune positiboa), ez dago inongo dinamikarik gastu pribatuko (edo ez-gobernuko) handitze batera eramango lukeenik, orduan ekonomiak bere jarduera maila handituko duen bide bakarra gobernu gastu netoaren handitzea da.
Horrek esan nahi du gobernu gastuko handitzearen bidezko injekzioak (G) errenta zergapetzetik (T) datorren handitutako drainatzea (leakage) baino gehiago konpentsatu behar duela. Hau da, balantze fiskala defizitean egon behar dela edo defizit handiago batean ez-gobernuko gastu hutsunea konpentsatzearren.
Beraz, egoera egonkorreko araua aldatu behar da segurtatzearren berak enplegu osoko oinarrizko helburua ere aldi berean lortzen duela.
Sinbolikoki: (I + X + G) = (S + M + T)
non “private investment (I), exports (X) and government spending (G)” diren,
eta “household saving (S), taxation (T) and imports (M).”
Hau da: (injekzioak) = (leakages)
Baldin eta (I + X) gutxiago bada (S + M) baino, orduan jarduera ekonomiko maila korrontea (benetako BPG) mantendu daitekeen bide bakarra (langabezia tasa korrontearen mailan) hauxe da: (G > T) izatea. Alegia, defizit fiskal bat behar da etengabeko oinarrian, jarduera maila zehatz bat mantentzearren.
Kasu honetan, defizit fiskalak ondokoa ‘finantzatzen’ du ez-gobernuko sektorearen nahia, alegia, erabat aurrezteko eskari nahikoa mantenduz, aurrezki neto hori sortuko duen errenta maila bat produzitzeko nahia.
DTM-k sektore-balantze kontzeptua erabiltzen du, leakages direlakoei eta injekzioei begiratzeko beste modu bat izanik.
Beraz, posizio fiskalak (defizita edo superabita) ondokoa bete behar du: aurrezkien ken inbertsioaren arteko hutsunea ken esportazioen ken inportazioen arteko hutsunea.
Honela idatz dezakegu sektore-balantzeak:
(G – T) = (S – I) – (X – M)
(Edo (G – T) + (X-M) = (S – I)—> (S – I) = (G – T) + (X-M).)
Euskaraz honela idatzi dugu8:
“… transakzio korronteen sumak zero berdintzen duenez, hiru sektoreen balantzea honela idatz daiteke :
(A – I) = (G – Z) + (E – i)
Alegia, aurrezki pribatu totalak (A) hauexek berdintzen ditu: barne inbertsio pribatua (I) gehi defizit publikoa (gastuak, G, ken zergak, Z) gehi esportazio netoak (esportazioak, E, ken inportazioak, i).”
Sektore-balantzeko ekuazioaren, (G – T) = (S – I) – (X – M), arabera, errenta egonkorra izateko, defizit fiskalak ondokoa berdindu behar du: (barneko eskaria drainatzen duen) inbertsioaren gaineko aurrezki soberakina ken (eskariari gehitzen zaizkion) inportazioen gaineko esportazio soberakina.
Baldin eta ekuazioaren eskuineko aldea, (S – I) – (X – M), superabit orokorrean badago, hau da, ez-gobernuko sektorea erabat aurrezten ari bada, orduan errenta nazionala egonkorra mantendu daitekeen bide bakarrean defizit fiskalak superabit hori konpentsatu behar du.
Ekuazioaren eskuineko aldean superabit bat gertatu daiteke (S – I) > (X – M) delakotik (hau da, barneko sektore pribatuaren aurrezki netoa handiago izanik esportazio soberakin netoa baino) edo alde hori elkartu ahalko litzateke esportazio netoen defizit batekin (eskaria drainatuz eta kanpo aurrezkiak gehituz), defizita handiagoa izanik barneko sektore pribatuaren defizita (inbertsioa aurrezkia baino handiagoa) baino, zeina eskariari gehitzen zaion.
Ongi, orain arte.
Baina goian aipatu bezala, sektore-balantze korrontearen bidez lorturiko errenta nazionalaren maila (BPG) oraindik elkartu daiteke langabezia handi batekin zeren gastu totala eta, erantzunez sorturiko errenta baita baxuegia – eskuragarriak dauden baliabide produktiboak osoki erabiliko dituzten output mailak sortzeko, errenta ez nahikoa.
S, T, eta M [household saving (S), taxation (T) and imports (M)], positiboki erlazionatuta daude errenta nazionalaren mailarekin, eta enplegu osoan definituriko fluxu horietako bakoitzaren maila bakarra dago.
Demagun ondoko leakage fluxuak S(Yf), M(Yf) eta T(Yf), zeintzuk gertatzen baitira enplegu osoko errenta nazionalean (Yf). Horiek handiagoak izan behar dira langabezia handian gertatuko liratekeen fluxuak baino.
Beraz, enplegu osoa sostengatzeko, errenta nazional egonkorraren baldintza honela idatz daiteke:
Enplegu osoko defizit fiskalaren baldintza: (G – T) = S(Yf) + M(Yf) – I – X
G, gastu publiko totala sektore publikoko gastu korrontearen eta sektore publikoko inbertsio gastuaren suma da.
Dei dezagun GC inbertsio publiko korronte totala (barne ordaindutako interesa eta depreziazioa) eta GI sektore publikoko inbertsio netoa (zeina inbertsio gordinaren eta depreziazioaren arteko diferentzia den), orduan enplegu osoko defizit fiskalaren baldintza honela idatz daiteke:
(GC – T) + GI = S(Yf) + M(Yf) – I – X
Ekuazioaren ezkerreko aldean aipatutako balantze fiskala da – hau da, gobernu gastu totala (GC + GI) ken gobernu diru sarrerak (T). T diru sarrerak guztiak dira, zergapetzeko diru sarrerak baino gehiago dena.
Ekuazioaren ezkerreko aldeko lehen adierazpena (GC – T) balantze fiskal korrontea da (defizita positiboa baldin bada, eta superabit negatiboa baldin bada) zeren urtean gastatutako gastu guztiaren eta epe berean hartutako errentaren arteko balantzea den.
GI kapital kontuko defizita da, John McDonnell-ek zor jaulkipenarekin berdinduko lukeena.
Beste era batera esanda, GI gastu fluxua ez-gobernuko gastu hutsuneak egokitzeko iturri nagusia da zeren defizit publiko korrontea zero baita ‘denbora normalean’ – alegia, egonkortzaile automatikoak zero direnean.
‘Iturri nagusia’ da zeren GC delakoak barne baitauka gobernu gastu korronte totala, zeina, beraz, zatitu daitekeen gastu arbitrarioan eta egonkortzaile automatikoetan.
‘Charter of Budget Responsibility’ delako txotenak ez du behartzen (GC – T) = 0, baina soilik diferentzia horren ziklikoki egokitutako partea zero izatea, zeina beste gauza ezberdin bat den.
Beraz, jaitsiera batean, gobernua oraindik errenta zerga jaitsieraz fidatu daiteke eta errenta-sostenguko ordainketen igoeraz, baita inbertsio netoko igoeraz ere, ez-gobernuko gastu hutsunea berdindu ahalko lukeen bide moduan.
Baina enplegu osoan, (GC – T) = 0 (balantze fiskal korrontea zero izango litzateke, gutxienez) eta segurtatzearren errenta nazionalaren maila sostengatua izango litzatekeen injekzio netoa inbertsio publiko netoa GI izango litzateke.
Ondorioa:
Galdera bat: antolatu al daiteke inbertsio publiko netoko maila konkretu hori produktiboki? Hazten ari den ekonomia batean, ba ote dago aukerarik haziz doan inbertsio publikoaren maila hori mantentzeko?9
(Blogeko hurrengo sarreran ahaleginduko gara erantzuten.)
Garrantzitsuena hauxe da: ‘Charter of Budget Responsibility’ delako txostenean azaltzen diren arau fiskalak diseinatuta daude administrazio publiko eraginkorra zapuzteko, langabeziarekin ez bukatzeko10 eta moneta jaulkitzaileko gobernu batentzat erabat ezbeharrezkoak dira.
2 Ikus British Labour Party is mad to sign up to the ‘Charter of Budget Responsibility: http://bilbo.economicoutlook.net/blog/?p=31963.
3 Ingelesez: “… he also divided the fiscal balance into what he called the ‘current budget’ (we now use the term recurrent to describe revenue and spending flows exhausted within a year) and the ‘capital budget’, which relates to public infrastructure expenditure or Gross public investment.”
4 Ingelesez: “In correspondence to Sir Richard Hopkins (July 20, 1942) – which is recorded in his Collected Works, Volume 27, Keynes wrote:
… the ordinary Budget should be balanced at all times. It is the capital Budget which should fluctuate with the demand for employment.”
5 Ingelesez: “The ‘Golden Rule’ essentially means that over some defined economic cycle (from the peak of activity to the next peak) the government deficit should match its capital (infrastructure) spending. All ‘recurrent’ spending (that is, spending which exhausts its benefits within the current year) should be ‘funded’ through current revenue (taxes and fines, etc.). The ‘Golden Rule’ is considered equitable across generations because the current taxpayers ‘pay’ for the public benefits they receive now, while the future generations have to pay for the benefits that the infrastructure delivers to them in the years to come. Thus, day to day spending that benefits the current taxpaying public should be covered by taxation revenue and capital infrastructure should be funded through debt. The fiscal balance would thus always be zero net of public investment spending. The ‘Golden Rule’ reflects the mainstream economics view that governments have to ‘fund’ their spending just like a household. In Victorian times, the ‘Golden Rule’ was that in good times, the current ‘budget’ should deliver a surplus, which would then allow the government to repay the debt incurred in bad times, when it was running deficits. This reasoning then left to the conclusion that balanced ‘budgets’ as a principle was dangerous and that ‘budgets’ should, rather, be balanced over an economic cycle. Run deficits in bad times and surpluses in good times to avoid inflation and build up the funds to run down the debt accumulated during the deficit years. Most of this analysis was conducted under closed economy assumptions. Keynes was focused on fluctuations in private investment and national income and certainly didn’t consider what an on-going external deficit would mean for the conduct of fiscal policy if the private domestic sector desired to net save. The Golden Rule logic may be legitimately applied to governments that do not issue their own currency, such as state governments in a federal system. But it makes no sense to impose it for a currency-issuing national government. It just imposes unworkable rigidities as we will see.”
6 Ingelesez: “We noted that the private investment (I), exports (X) and government spending (G) comprised – injections into aggregate spending stream and stimulate economic activity.
The leakages from the income-spending cycle are household saving (S), taxation (T) and imports (M). When national income is generated these leakages reduce the amount of spending that is recycled back into the income-output generating process.
The leakages drain aggregate demand, which is the total spending in a domestic economy per period (say a quarter or a year).
For example, when Private Investment increases (G and X constant) this stimulates aggregate demand (spending) and firms react by increasing output to meet the new orders. This requires them to increase employment and the increased income paid out is consumed by Households (who supply the labour and other resources). But it is also used to increase saving (S), pay more tax (T) even if tax rates are unaltered, and increase imports (M).
The economy stops expanding again once the change in Investment is equal to the sum of the changes in S, T and M. This dynamic response and subsequent resolution is what we term an movement to a new equilibrium position.
The new injection (in this case the investment boost) creates a new equilibrium at a higher income level via a multiplier process. Please read my blog – Spending multipliers – for more discussion on this point.
Essentially, the new income generated by the initial increase in investment stimulates household consumption (C) and the induced consumption then feeds back into the income-output generating system to produce more income and so on.
But note that at each subsequent stage, the extra spending that is induced is getting smaller and smaller because of the leakages.
A macroeconomy is in a steady-state (that is, at rest or in equilibrium) when the sum of the injections equals the sum of the leakages. The point is that whenever this relationship is disturbed (by a change in the level of injections, however sourced), national income adjusts and brings the income-sensitive spending drains into line with the new level of injections. At that point the system is at rest.”
7 A leakage is a diversion of funds from some iterative process: https://en.wikipedia.org/wiki/Leakage_%28economics%29.
8 Ikus Bill Mitchell Finantza Ministro(a)z ari: https://www.unibertsitatea.net/blogak/heterodoxia/2015/02/06/bill-mitchell-finantza-ministroaz/.
9 Gainera, “We also note that capital formation is a two-edged sword. It adds to total spending in the current publikoperiod but adds productive capacity in subsequent periods, which has to be absorbed by increased growth in spending. Maintaining a balance in this ‘chase’ is not easy, if there are constraints on the current fiscal balance.
While current public receipts would rise in a growing economy, would that increase be sufficient to ensure current public spending could rise enough to ensure the growing public infrastructure was effectively used?”
10 Goian aipatu dugunez, langabezia handia egon daiteke eta sistema orekan egongo da baldin eta gastua ez bada aldatzen.
