Krisia: ikusiz nola etorri zen…

joseba
| 2014-02-28

Randall Wray-k elkarrizketa batean eta modu erraz batean krisia nola etorri zen (ekarri zuten!) adierazi du[1].

Hona hemen nolakoa zen testuingurua:

(i)                Finantza arloa libre zegoen inongo erregulazio edo gainbegiratzerik gabe.

(ii)              Globalizazioan bizi gara. Hortaz, krisiak jo zuenean, mundu mailan hedatu zen.

(iii)             Finantza arloa industriaren gainean egon zen. Ekonomia ‘finantzializatuta’ zegoen, ekonomia osotik korporazio mozkin guztien % 40a hurrupatuz.

(iv)             Makroteoria estandarrak aurreko guztia joera on gisa hartzen du. Beraz, ekonomialari ortodoxo horiek guztiek ez zuten krisia etortzen ikusi.

Baina DTM inguruan mugitzen direnek krisia etortzen ikusi zuten. Izan ere, badaude hiru joera zer gertatzen ari zen argi aurreikusteko:

(v)              Hyman Minsky-en finantza ezegonkortasuneko fokapena[2];

(vi)             Wynne Godley-ren sektore balantzearen fokapena[3]; eta

(vii)            DTM, aurreko bietan oinarritzen dena[4].

Wray-k dioenez,

(viii)          Minsky-ren jarraitzaileek ikus zezaketen finantza erakundeak arrisku operazioetan erabat sartuta zeudela, zeintzuek azkenean likidezia eta solbentzia arazoak kausatu ahalko zituzketen.

(ix)             Godley-ren jarraitzaileek jakin zuten gobernu aurrekontuak oso altuak zirela eta sektore pribatuak zor handia bereganatzen zuela.

(x)              DTM-ren jarraitzaileek jakin zuten Eurolandia eratuta zegoela porrot egiteko: politika fiskala moneta subiranotasunetik deslotuta egonda, atzerapen serio batek edo finantza krisi batek EBren existentzia bera mehatxatu ahalko zuketen.

Krisiaren ondorio gisa langabezia hedatu da nonahi.

Hona hemen Wray-ren proposamenak langabeziari aurre egiteko:

(xi)             Epe laburreko eta epe luzeko arazoak daude[5].

(xii)            Epe luzerako Job Guarantee, hots, lan bermeko (gobernu subiranoek zuzenki sorturiko lanpostuak) programari[6] ez dio ikusten inongo alternatibarik.

Zein da globalizaturiko finantza sistemak ekonomia errealean daukan eragina? Erregulatu al daiteke finantza sektorea?

Hona Wray-ren erantzuna:

(xiii)          Jendeak finantzak baliabide eskasiarekin berdintzen du, hortaz finantza ‘librea’ behar dugu hornikuntza gehitzeko. Hori faltsua da.

(xiv)          Gaur egun finantza ‘teklatuen’ bidez lortzen da, kreditua sortzeko. Hornikuntza hori potentzialki infinitua da.

(xv)            Eskasia mailegari onen hornikuntzan datza[7].

Eta EBko LTRO[8] delakoa eta euroaren egoera?

Hona Wray-k dioena:

(xvi)          Europako Batasun Monetarioa, EB, egoera berezian dago, zeren politika fiskala mugatuta baitago EBko herrialdeek atzerritar moneta bat onartu zutelako: euroa.

(xvii)         Soilik ‘politika monetarioa’ geratzen da, EBZ-ren esku[9]. Baina  Grezia eta Portugal bezalako estatuek Maastricht-eko irizpideetakoak baino gobernu aurrekontu defizit handiagoak erabili behar dituzte. Hori erabat jasangarria da EBZ-ren sostenguarekin.

(Nire galdera: Soilik Grezia eta Portugal?)

Orain, berriz, Wray. Zer gertatzen da euroarekin, oro har?

 

Erantzuna hemen:

 

(xviii)         EBko estatuek beren monetak utzi zituzten (drakma, lira, Irlandako libra,…) eta atzerritar moneta bat, euroa, onartu.

(xix)          Ekonomialari gehienak kezkatua zeuden EBZ-ren inguruko moneta politikaren batasunaz, benetan garrantzitsua politika fiskala monetatik deslotzea zen bitartean.

(xx)            Barneko politika fiskala atzerritar monetan inplementatzeak ekonomia atzerritarren kolonizazioa berdintzen du.

(Nire galdera: Hortaz, zer gertatuko da Eskozian, independentziarekin Britainia Handiko libra esterlina erabiliko omen dutenean?)

(xxi)          Euroaren eraketa horren bidez, botere ekonomiko nagusiak (Alemania izan zena) beste herrialde guztiak kolonizatuko zituen, ondorioz, Alemania ‘atzerritar’ bilakatuz. Godley-k horixe azpimarratu zuen europar batasuna baino lehenago. Zuzen zegoen. Alemaniak, kasu, Grezia[10] kolonizatu du.

Eta EBZ-ren obsesioa inflazioarekin?

(xxii)         Inflazioarekiko Alemaniaren obsesioak EBZ kutsatu du, hasieratik.

(xxiii)        Wray-k ez du uste politika monetarioaren inflazio afera garrantzi handikoa denik[11].

Zeintzuk dira eurogunea suspertzeko politikarik egokienak? Eta Greziari buruzkoak?

Wray-k:

(xxiv)        Gaur egungo antolamenduekin ez dago inolako suspertzerik.

Bi irtenbide besterik ez daude:

(xxv)         Lehena da EBtik irtetea, nahiz eta berau kostu handiko eta mingarria izan.

(xxvi)        Bestea, EBko egungo eratzea erreformatzea. Horrek suposatuko du muga fiskaletatik askatzea, agian EBko Parlamentuaren gastua oraingo BPG-ren %1etik baino gutxiagoa izatetik BPG-ren %10era igarotzea[12].

Warren Mosler-ek irtenbide dotore bat proposatu zuen aspaldian[13].

[2]   Financial Instability Hypothesis: http://www.levyinstitute.org/pubs/wp74.pdf.

[3]  A constructive critique of the Levy Sectoral Financial Balance approach: http://www.paecon.net/PAEReview/issue64/Fiebiger64.pdf.

[5] Ingelesez: “We have two unemployment problems—short run and long run. In the short run, we have not recovered from the Global Financial Crash of 2008. Even if we do not slip back into recession, it will take years and years to recover those lost jobs. But even if we were to get back to the employment levels of 2007, we still would be tens of millions of jobs short in both the EU and the USA.”

“The long term problem is jobless growth. It is a global problem. It will not be resolved by recovery. We need to create millions and millions of new jobs.”

[7]  Ingelesez, honela segitzen du Wray-k: “We lived through a fantasy period in which financial institutions thought it did not matter whether the borrowers were good—because all risks would be pushed onto someone else’s balance sheets through securitization and other derivatives. Again, false. The delinquencies and bankruptcies all came back to the financial institutions. The job of finance is to do good underwriting to find the good borrowers. And we need good supervision and regulation of bankers to make them do that job. We do not have “too little finance”; rather, we have far too much unregulated and unsupervised finance.”

[9]  Hona zer dioen Wray-k, ingelesez: “Near-zero ECB rates don’t do much good because Greece, for example, cannot borrow at those rates in markets. What is needed is a guarantee by the ECB that it stands ready to support Greek government debt at some maximum interest rate—say, 3 percent. The ECB would either directly buy the debt, or lend to any bank that would buy the debt at that rate. That is the way the ECB can support fiscal policy. But this must come without conditions—it does no good to allow governments to borrow but then to tell them they must adopt austerity.”

[10]  Galderak egiten dituena ikasle greziarra da. Elkarrizketa Greziako aldizkari batean, grekoz, argitaratzekoa zen.

[11]  Honela segitzen du Wray-k: “Some time ago Claudio Sardoni and I showed that there really has not been much difference between interest rate setting by the Fed versus the rate setting of the ECB. While the ECB is more fanatical about inflation, the actual policy adopted has not been much different. Again, what matters is the constraint on fiscal policy—not the monetary policy constraints.”

[12]  Wray-k honela dio ingelesez: “The “money” must come from the center—either allocations by a better-funded European Parliament (whose budget is now under 1 percent of GDP—so we are talking about more than a ten-fold increase of its spending), or by ECB purchases of member government debt at very low interest rates. To be fair and to ensure all members benefit, it should be based on population. And to ensure decentralized political decision making, it should come with few strings attached.

Letting each member nation spend more (by issuing debt to the ECB or through grants from Parliament), the economies can recover.”

 

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude