Bill Mitchell-ek afera ekarri berri du jendartera[1].

EBren porrota begi-bistan dagoenean, ahalmen fiskal federal sendoa sortu zezaketen erreformen aurka egon zen dinamika bera presente dago gaur egun ere, bankuak erregulatzeko eta beraien banku gordailugileak babesteko Single Supervisory Mechanism delakoaren sormenaren inguruko eztabaidetan.

Alemaniarrak, inflazioaz daukaten paranoia irrazionala dela medio, beren pisu politikoa ari dira erabiltzen bankugintza politikaren diseinuan eragina izateko, eta oso litekeena da emaitzak urriak izatea. Porrot egitera kondenaturik daude, baldin eta test zorrotz bat egitera behartuak badira.

1977an Europar Komisioak Mac Dougall Report[2] argitaratu zuen, finantza publikoa federazio batzuetan (AEBak, Kanada, Australia, Suitza) eta hiru estatu unitariotan (Frantzia, Italia eta Britainia Handia) analizatuz.

Ikusi nahi zuten nola moneta komun batek funtzionatzen duen gobernu egitura deszentralizatuak direnean (kasu, gobernu estatuak Australian edo AEBetan) ahalmen fiskalekin eta moneta jaulkitzaileko gobernu zentrala eta banku zentrala egonik.

(Mitchell-en hitzez: If you read the Report in detail you will wonder why the Eurozone was ever created. The issues the MacDougall report identified certainly were still relevant at the time the Lisbon Treaty was bulldozed through to form the monetary union.)

Txostenak zioenez, finantza publikoko arloan, etorriko diren urte askotarako, baliteke Europako Komunitatea ez dela izango analizatu ditugun erabat integratutako batasun ekonomikoak bezalakoa.

Zenbait aldagai ikertuz (per capita-ko errenta desberdintasunak[3],  erregio desberdintasunak[4], erregioen arteko birbanaketa[5], fluktuazio ziklikoak[6]), konturatu ziren Europako Komunitatean ez zeudela mekanismo aproposak eskari negatiboen shockei aurre egiteko.

Eta hauxe ondorioztatu zuten:

“… this is an important reason why in present circumstances monetary union is impracticable.”

Are gehiago, ohartu ziren federazioetan gastu zibil asko (erditik bi herenera) gobernuaren maila baxuagoetan uzten zirela, gizarte segurtasuna normalki erantzukizun federala zela, baita gastuaren finantza ere.

Txostenean, Europan batasun monetario efektibo baterako beharrak azpimarratu ziren[7], ondoko ondoriora iritsiz: “Existing national federations enjoy such union internally, and its maintenance is powerfully assisted by the largely automatic equalising and stabilising inter-regional flows through the channels of federal finance.”

Honela bukatu zuten Txostena:

Egindako analisien arabera, federazio baten gastu federal minimoak, gutxienez, BPG-ren %10a izan beharko luke. 

Nahiz eta ikertutako federazioetan gastu federalak BPG-ren %20tik %36rako tartean zeuden.

Denbora hartan, Europako gastuaren maila BPG-ren %1en ingurukoa zen.

Zoritxarrez, 1988an aginduta, 1989an Delors Commission Report publikatu zuten[8], Europako Batasun Monetariorako hiru epe gomendatuz.

Maastricht-eko Ituna 1992 sinatu zuten, Delors Txostenaren 2. eta 3. epeko gomendioak.

Argi dagoenez, euroa  martxan jartzeko, MacDougall Txostenean azaldu zen mezua galdu zen. Eztabaida Maastricht-eko prozesuan gauzatu zen, non, Alemaniaren paranoiaren ispilu gisa, Stability and Growth Pact (SGP) adostu zuten.

Alemaniako mesfidantza tartean, zer dela eta nahi zuten lehendabizi batasun monetarioa eraiki?

Mitchell-en hitzez: “The answer is that Germany knew all along that if they suppressed real wages for their own workers they could gain growth by selling products (export surpluses) to these partner states. This would be easier if there was no exchange rate risk to deal with.”

Baina ez zegoen inongo ahalmen federalik sortuta, MacDougall Txostenak esentzial modura gomendatzen eta artikulatzen zuen bezala.

SGP delakoa zentzugabeko mugapena zen, zeren egonkortzaile automatikoek kasu askotan defizitak %3 baino askoz haratagora bultzatu baitzituzten krak gailurrean.

Eta azken aipamen horrek gaurko eztabaidara ekartzen gaitu, bankugintza batasun bakarraren sortzera eta Alemaniak afera ulertzeko etengabeko ezgaitasunera.

2013.12.16an EBZ-ko nagusi Mario Draghi-k adierazpen bat[9] egin zuen Committee on Economic and Monetary Affairs of the European Parliament delakoaren aurrean.

Adierazpenean, Draghi-k 2014ko azaroan martxan jartzeko Single Supervisory Mechanism (SSM) delakoaren azken garapenak aipatzen ditu, EBZ-ren ikuspuntutik: SSM martxan jartzeko praktikan hiru elementu dira oinarrizko: sistema bakar bat, autoritate bakar bat eta funts bakar bat.

Mitchell-en iritziz, atzean dago Alemaniaren tema, hots, sistema berrian, banku solbentziaren erantzukizunak kide estatu mailan geratzen direlako seta, zeinak izatez esan nahi baitu ez dagoela inolako erreforma efektiborik.

Mitchell-ek dioenez, azken ‘zirriborro akordioa’ Council of the European Union delakoak plazaratu zuen, 2013.11.28an.

167 orrialdeko proposamen horrek alemaniar finantza ministro Wolfgang Schäuble-k 2013.05.28an, Financial Times-en idatzitako artikuluaren[10] antza eta oihartzuna du.

Schäuble-k idazten duenez, europar erabaki funts bakar bat izan ordez, modeloa funts nazionaletan oinarrituko da, zeintzuk jadanik existitzen baitira kide estatu batzuetan.

Mitchell-en aburuz,

a)      Hori kodea da alemaniar beldurrerako, hau da, europar autoritate zabal baten (proposaturiko Europar Bankugintza Autoritate) menpe funts bateratu bat egongo balitz, berak parte hartuko luke banku porrot bat egongo denean, gordailuak seguru zaudela segurtatzeko. Orduan Alemaniak, beste nonbait porrot egindako bankuetarako, funtsak ordaindu beharko zituzkeen.

b)      Alemaniarrek ez lukete onartuko aski finantzaturiko funts federal bat edukitzea, gordailugileak babestearren.

Zirriborroaren proposamenek bankuek finantzaturiko erabaki funts nazionalen sortzea aipatzen dute, zeintzuk ustez erabiliak izango diren banku porrot bat estaltzeko. Funts separatu horiek maila federaleko erabaki funts bakar baten kontraste dira. Alemaniak ez du azken funts modeloa nahi, zeren pentsatzen baitu funts eskaera gehiegiri aurre egin beharko liokeen.

Kontua da, kide estatuek, atzerritar moneta bat (euroa) erabiltzen dutenez, ez daukatela inongo bermerik beren mugen barruko gordailugileak babestuak izan daitezen segurtatzeko. Ezin dute beren zor propioa bermatu, are gutxiago beste edozein pasiborik.

Bukatzeko, Mitchell-en iritziz,

1)      Banku gordailugileak babesteko bide bakarra eta banku sistema egonkor bilakatzeko bide bakarra Europako Banku Zentralari (EBZ-ri)  ‘lender of last resort’, alegia, azken baliabideko mailegu-emailearen ahalmena ematea da.

2)      Gainera, segurantza funts federal bat martxan jarri behar da banku porroti aurre egiteko[11].

3)      Federazio batek soilik lan egin dezake baldin eta ezaugarri eta irizpide batzuk badaude, alegia, alemaniarrek inoiz permitituko ez dituztenak berak.

Horrek guztiorrek erakusten du zer dela eta eurogunea bera geldialdirako eta, gutxienez, haren kide estatu batzuen arteko krisi periodikoetarako errezeta den.