Europar Batasuna (EB), Paradisua omen zena (dena?), geroago euroa salbatu behar zuten (dute?), …
Zertxobait jakin dugu salbatze horretaz[1], …
Bill Mitchell-en laguntzarekin[2], bidaia labur bat egingo dugu paradisu galdu horretara, jakiteko zer gertatu zen bertan, baita nola gertatu eta zergatik.
Hona hemen bidaia horren mugarri nagusietako batzuk:
(i) SP edo ‘Stability Pact’, hau da, egonkortasun paktua[3] martxan jarri zen.
(ii) SP delakotik SGP delakora igaro zen[4].
(iii) Ikusiko dugunez, diseinu horrek ez zuen sustatu ez egonkortasuna ezta hazkundea ere.
(iv) SGP azken bertsioan galdu zen europar mailako funtzio fiskala (gutxienez Europako BPG osoaren %5a)[5].
(v) Maastricht-eko Akordioan (1991) zegoen Delors-en aukerak herrialdeen egoera fiskaletan kontrol estuak inposatu zituen, suposatuz muga horiek ahalbidetuko zuela EBZ-k prezio egonkortasuna mantentzea. Azkenak dogma monetaristaren arabera hazkunde ekonomiko errealak maximotuko lituzke, egonkortasun funtzioak kide diren estatu mailan utzirik, alegia gobernu nazionalak dauzkan egoera fiskaletan[6], hots, aurrekontuetan.
(vi) SGP neurriek bereganatu dute eragin ‘zikliko’ okerrenetan ere defizitak, batez beste, %3 baino baxuagoko mailan egon behar direla.
(vii) Baina SGP oso gaizki zegoen eratuta, 2008ko krisiak erakutsi zuen moduan.
(viii) Gogoratu behar da zeintzuk diren gobernu defiziten funtzioak. Izan ere, politika fiskalaren helburua -hau da, gobernu gastua eta zerga aukerak- gobernuaren politika xedeak lortzea da, enplegu osoa barne[7].
Sektore publikoa eta pribatua:
(ix) Behin sektore pribatuak bere gastu (eta aurrezki) aukerak egin eta gero edozein epetan, gobernu nazionala aukera bat dauka. Bere ahalmen fiskala erabil dezake segurtatzeko ekonomian gastu guztiek enplegu osoko mailakoa berdintzen dutela.
(x) Xede hori lortzeko defizit fiskalak handiak (BPG-ren %3 baina haratago) ala txikiak izan daitezke, gastu pribatua eta esportazio netoak diren arabera.
Sostengarritasun fiskala gobernuei buruz da segurtatzeko ‘gastu hutsuneak’ ez daudela, jarduera ekonomikoen mailak koherenteak direla enplegu osoarekin.
(xi) Enplegu osoaren eta politika fiskalaren arteko lotura abandonatu den heinean, onartzen da gobernuak enplegu osoko ardura ez hartzea. Horixe da euro-guneak hartu zuen egoera, SGP onartu zuenean gida marko gisa.
Zikloaren aldeko eta zikloaren aurkako politika aukerak daude. Ekonomia ziklotan mugitzen da goraldien (hazkunde sendoa) eta beheraldien (hazkunde ahula edo atzerapena) artean.
(xii) SGP delakoak gobernuak bultzatzen ditu ‘zikloaren aldeko’ politika aldaketetarantz, zeina politika fiskaleko praktika sendoaren anatema baita.
(xiii) Politika fiskaleko aldaketa ‘zikloaren aurkakoak’ izan behar dira, alegia, ziklo ekonomikoaren kontrako norabidean mugituz, zeren gobernuaren rolak jarduera ekonomikoa enplegu osokoarekiko maila koherentetan mantentzea segurtatu behar baitu.
(xiv) Beraz, sektore pribatuko gastua moteltzen denean, horrek ekonomia bultzatzen du beherakada batera output hazkunde beheragoarekin eta enplegu jaitsierarekin. Orduan, gobernu baten erantzun zuzena ekonomian pizgarri fiskalak erabiltzea da: gastu pribatuaren jaitsierak sorturiko gabezia osatzearren.
(xv) Gastu pribatua jaisten denean eta ekonomia atzerapen baterantz edo batean mugitzen denean, gobernu batek egin dezakeen gauzarik okerrena bere gastu moztea eta/edo zergak handitzea da, bere defizita gutxitzeko ahaleginean.
Gastu publikoa erretiratzeak atzerapena gehiago okertuko du eta sektore pribatuaren konfiantza ahuldu. Erantzun hori ‘zikloaren aldeko’ politika aldaketa deitzen da eta argi eta garbi ez da batere koherentea politika praktika erantzulearekin.
(xvi) SGP neurriak betearazteak gobernuak behartzen ditu austeritatea inposatzeko, gastu pribatua ahula denean eta ezgai hazkundea sostengatzeko. Hori zorakeria da.
(xvii) EBn egondako esperientzia berriak argi erakutsi duen moduan, atzerapenean dagoen herrialde batean austeritate fiskalak inposatzea auto-porroterako da, zeren defizitaren osagarriak mozteko ahaleginak, zerga oinarria are gehiago hondatzen baitu eta egonkortzaile automatikoak defizit handiagora eramaten baititu, hazkunde ekonomikoa txarrera jotzen duen heinean. Langabetu batek ez ditu zergak ordaintzen!
Bono pribatuko merkatuak eta SGP.
(xviii) Bono pribatuko merkatuekiko, SGP-k gobernu nazionalen urrakortasuna (vulnerability) ere areagotzen du.
(xix) 1990eko hamarkada baino lehen, gobernuek eta banku zentralek batera lan egiten zuten segurtatzeko gobernuaren plan fiskalek beti nahiko funtsak izan ahalko zutela, nahiz eta gobernuek beharrik gabe segitu zorra jaulkitzen bono pribatuko merkatuetara, beren defizitak parekatzeko.
(xx) Ez zegoen inongo beharrik zorra jaulkitzeko, Bretton Woods sistemaren porrotaren ondoren. Izan ere, horrek moneta-jaulkitzaile diren gobernuak askatu zituen edozein zor jaulkitzeko beharretik[8].
Gobernu zorra eta SGP.
(xxi) Aipaturiko epean, Europako estatu askotan banku zentralek erregularki gobernu zorra altxor publikoetatik zuzenean erosten zuten, baldin eta uste bazuten bono merkatuetan funts pribatuak eskuratzeko aukera gobernuaren interesekin ados ez zegoela. Praktika hori debekatu zen Maastricht-eko Akordioarekin. Ondorio hauxe zen: euro-gunea jardueran jarri zenean, kide ziren estatu guztiek maileguak bilatu behar zituzten bono pribatuko merkatuetan beren defizit fiskalak estaltzearren.
(xxii) Maastricht-eko Akordioarekin, bono merkatuek aparteko garrantzia lortu zuten euro-gunean eta ez zuten soilik maileguz hartze publikoaren kostua diktatu, baizik eta funtsak erabat kentzeko ahalmena zeukaten eta euro-guneko estatu bat insolbentzian behartu.
Beren monetak jaulkitzen dituzten estatuetarako, bono merkatuak ahalmenik gabekoak dira eta badakite banku zentral korrespondenteak beti zor publikoa jaulkitzen deneko kondizioak (interes tasak) ezartzen dituela.
Kasu horietan, gobernuek soilik ordaindu behar dute bono merkatuek eskatzen dutena, baldin eta gobernuak merkatuek autoritate faltsua onartzen badu[9].
Bono merkatuek jakin zuten ez zegoela ordaintze ezeko arriskurik banku zentralak sortzen duen monetan jaulkitako bonoetan.
Halaber, bono merkatuek ongi ulertzen dute, euro-guneko estatuek insolbentzia arriskuari aurre egin behar diotela. EBko estatu horiek euro erabiltzaileak dira, ez euro jaulkitzaileak. EBn jaulkitzaile bakarra EBZ da.
EBZ-ren sostengurik ezean, herrialde horiek, beraiek jaulkitzen duten edozein zorretarako, bono merkatuek ezartzen dituzten kondizioen menpe daude.
(xxiii) SGP barruan ezarritako defizit neurriz gaineko jardunbideak bono merkatuetarako alarma kanpai gisa funtzionatzen du, zeren beharrik gabe krisiaren adiera deitzen baitu, enplegu eta ouput galtzea krisi erreala den bitartean.
(xxiv) Erantzuna arduraduna defizit handiagoekin gastu osoa sostengatzea da, zeina benetan SGP-ren muga gainditzen baitu. Beste alde batetik krisiaren adiera hori sortuz, herrialdeen solbentziaren arriskua nabarmentzen da.
(xxv) Egokitzapen fiskal guztia estatu-kideengan ezarriz, eta gero krisi ekonomiko bat aurre egiteko haien ahalmena murriztuz, EMU-k (EB-ko Economic and Monetary Union delakoak) segurtatzen du atzerapenak sakonagoak izango direla izan beharko zuten baino. Halaber, krisi periferikoak, kasu, bono merkatuek gobernuei arrazoizko tasatan maileguz emateko ukapena, maizago bilakatuko dira.
(xxvi) SGP sortu zen (zuten!) gobernu nazionalek bere gastu eta zergatze ahalmenak erabiltzeko zeukaten gaitasuna mugak ezartzeko, beren gastu eta zergapetze gaitasunak erabiltzearren beren erantzukizun legitimoak betetzeko.
(xxvii) Izan ere, mugak horiek gobernu horien ahalmena mugatzen dute krisiei erantzuteko eta ondorioz Europako milioika langilek beharrik gabe beren lanpostuak galdu dituzte, Troikak ‘zikloen aldeko’ aldaketak hartzeko gobernuei behartu dien heinean, aldaketa horiek lehen aipatu bezala, praktika fiskal sendoaren anatemak izanik.
Hala ere,
“It is now widely recognized that the fiscal rules that are central to the SGP are highly arbitrary without any solid theoretical foundation or internal consistency.”
Europar esklerosia?
Bai, ez-demokratikoa den EBZ-ren eraketa eta antolamendu monetarioak eta SGP-ren muga fiskal irrazionalak[10].
SGP-k ez du sustatzen egonkortasuna, ezta hazkundea ere.
Horra hor, bada, The Paradise…lost!!!
(Zabaldu, arren. Be sociable, share.)
[2] Ikus Bill Mitchell: Options for Europe – Part 97: http://bilbo.economicoutlook.net/blog/?p=27968.
[3] Ingelesez: “… the ‘Stability Pact’ for Europe, … required governments to limit total fiscal deficits to 3 per cent of GDP (in unfavorable periods) and to below 1 per cent of GDP in normal periods.”
[4] Izan ere, ingelesez: “…France forced the term ‘Growth’ to be inserted into the Pact and so Waigel’s ‘Stability Pact’ (…) By 1997, the haggling was over and the European Council agreed on the form (…) SGP. The SGP was formally adopted in 1997.”
[5] Ingelesez: “The emphasis in the MacDougall Report (1977) on the need for a significant European-level fiscal function (of at least 5 per cent of total European GDP) to ensure the union could meet asymmetric spending declines was lost in the final SGP.”
[6] Ingelesez, “The Delors Committee claimed that all the so-called stabilisation functions would be done at the Member State level using the so-called ‘automatic stabilisers’ that are built into national government fiscal positions (or ‘budgets’).”
[7] Are gehiago, “The responsible goal of fiscal policy is not to achieve some dictated fiscal ratios. Fiscal policy positions can only be reasonably assessed in the context of the macroeconomic policy goals. Attempting to assess the fiscal outcome strictly in terms of some prior fiscal rule (such as a deficit of 3 per cent of GDP) independent of the actual economic context is likely to lead to flawed policy choices.”
[8] Ingelesez: “The convention of issuing debt was continued because the dominant conservatism among economists saw it as a means of pressuring governments to run smaller deficits than might be required. Shifts in public debt ratios are always a sensitive issue in the public arena, even though most of the financial commentators and the public in general do not understand the meaning or relevance of the data that is paraded on financial reports and the like on a daily basis as if it [were] important.”
[9] Honela segitzen du: “Otherwise, the government is fully in charge of the bond issuance process and the markets become compliant recipients of corporate welfare in the form of a guaranteed (risk-free) annuity (with interest) in exchange for non-interest bearing bank reserves.”
[10] Ingelesez: “…the real European sclerosis is found in the inflexible macroeconomic policy regime that the Euro countries chose to contrive. The rigid monetary arrangements conducted by the undemocratic ECB and the irrational fiscal constraints that are required if the SGP is to be adhered to, render the nation states within the Eurozone incapable of achieving low levels of unemployment and increasing income growth.”
joseba says:
Bill Mitchell on Euroland:
Options for Europe – Part 94, http://bilbo.economicoutlook.net/blog/?p=27942
“Today, Eurosclerosis seems to be too weak a term to describe the economic stagnation and record levels of unemployment in Europe, not to mention, the rising social instability and the growing success of extreme anti-Brussels political parties. It is also not an overstatement to say that some euro-nations (for example, Greece) is beyond recession. The term depression, once reserved for a very particular period in the 1930s when the world economy found itself in a catastrophic economic and social crisis, better describes the plight of these nations.”
“The neo-liberal policies of deregulation created the crisis in the first place, and now, the same sorts of policies are prolonging it. The current policy approach has institutionalised economic stagnation, growing poverty rates and widespread retrenchment working conditions and retirement pensions.”
“The euro-zone was doomed from the start and now the same neo-liberal ideology is masquerading as the solution.”
“The unelected economic mandarins in Brussels and Frankfurt, aided and abetted by the unaccountable officials from the IMF, now influence who remains in political office in some of the nations. The citizens were bullied into accepting the euro and all that went with it by their political leaders and now the same leaders are seen to go cap in hand to the Troika to preserve their hegemony, while imposing untold social and economic hardship on their citizens.”
“The Economic and Monetary Union (EMU) is a flawed system. It has to change and the question that this book addresses is the form that that change should take.”
“Three main options are considered in detail.
First, the viability of establishing a true federation, with a European-level fiscal capacity to ensure that total spending in the euro-zone is sufficient to generate enough jobs to satisfy the desire of the workers.”
“Second, the proposal that is known as ‘Overt Monetary Financing’ (OMF), where the European Central Bank (ECB) uses its currency-issuing capacity to underwrite the fiscal deficits of the Member States in order that they create growth and employment in their domestic economies without encountering the restrictions that private bond markets place on their spending is considered in detail.
(…)
The analysis shows that it can be a very effective way for governments to responsibly manage their economies without having to issue public debt.”
“The third option considered in detail is the so-called exit option”
“… austerity is a form of terrorism – deficit terrorism – by which the Troika has intimidated and coerced the citizens of Europe…. The choice is stark – abandon this neo-liberal nightmare or continue the suffering.”
“The ECB could have used its currency issuing capacity to ensure the Member States did not run foul of private bond markets. The ECBs reluctance to act responsibly ensured that the private debt crisis became a public debt crisis.”
“That part of the narrative provides the reader with an adventure into a new way of thinking about economics – one that requires the economics profession to realise that the current economics ‘paradigm’ has failed and needs to be replaced.”
joseba says:
Gehigarriak:
(i) Ekonomia mistoaren funtsa:
https://www.unibertsitatea.net/blogak/heterodoxia/2011/08/04/diru-teoria-modernoa-hasiberrientzat/
Transakzio korronteen sumak zero berdintzen duenez, hiru sektoreen balantzea honela idatz daiteke:
(A – I) = (G – Z) + (E – i)
hots, A = I + (G – Z) + (E – i)
Alegia, aurrezki pribatu totalak (A) hauexek berdintzen ditu: barne inbertsio pribatua (I) gehi defizit publikoa (gastuak, G, ken zergak, Z) gehi esportazio netoak (esportazioak, E, ken inportazioak, i).
(ii) Diru Teoria Modernoa ortodoxiaren kontrako aukera bakarra:
https://www.unibertsitatea.net/blogak/heterodoxia/2013/11/09/dtm-ortodoxiaren-aurkako-aukera-bakarra/