Nola ari da euroa?

Hasiera-hasieratik  Europako Moneta Batasuna (EMB) oso gaizki abiatu zen, DTMkoek behin eta berriz azpimarratu duten bezala[1].

Onenean hauxe esan daiteke: gurdia idien aurrean jarri zuten, euroa martxan jarriz bateratze fiskala lortu baino lehen, herrialde kideak babesteko nahiko subiranotasuna eduki dezakeen autoritate fiskalaren bidez[2] bateratze hori lortu baino lehen.

Wray-k dioenez, badirudi EMBren eratze osoa okertuta egon dela diseinuz eta desioz. Etengabeko austeritatea hazkundearen bidea dela izan da ideia nagusia.

EMBko estatu kide bat ere ez, ez zen subirano moneta zentzuan (bakoitzak atzerritar moneta bat bereganatu zuen, euroa), eta austeritatea indibidualki bereganatu dute. Gero Europako Parlamentuak ez du eduki Altxor Publiko propiorik; beraz, Altxor Publikoaren gastuek subiranoak ez diren estatuen kontribuzioak behar izan dituzte.

Estatu indibidualak austeritatea arindu dezakeen bide bakarra hauxe izango litzateke: eskale politika merkantilista baten bidez aritzea, beste estatuetatik eskaria hurrupatzeko. Alemania nabarmena izan da horretan. Izan ere, Alemaniak jaso ditu sari gehienak.

Aurreko hori guztiak gehi finantza-erakunde modernoetan ‘kapital aske’ mugimendurako ezagutu den zitalkeriaren askatzeak, biek, finantza krisiaren oinarriak garantizatu zituzten. Pastelaren gaineko izotz-geruza ondokoa zen: EMBko herrialde kideak izan ziren erabat erantzungileak, zein bere finantza erakunderako.

Ondorioz, subiranotasun fiskalik gabe, lehen finantza krisi seriosak herrialde kide baten edo bestearen aurrekontua lehertuko luke. Irlanda? Noski. Gainontzekoa historia izango litzateke, gainontzeko herrialdeak domino gisa erori baitziren.

Beraz, oso gaizki dago, orain, Troikak inposaturiko austeritateari EBko periferian dauden arazoak aurpegiratzea. Plana beti izan da austeritate iraunkorra. Oraingoa ez da berria. Gobernu ez-subiranoek, zentro subiranoaren ezean, erabili behar izan duten bidea da oraingoa.

Oraindik ez dago inongo seinalerik EMBko oinarrizko akatsa konponduko denik.

Beraz, nola ari da euroa? Ez ongi. Eta ez da egongo hobeto.

Arazoa ez da inoiz izan politika fiskal laxo batekin diru xahutzea zabaldu izatea. Inolako euro kidek ez luke inoiz defizit kronikorik jasoko; kide batek ere ez luke jasoko zor ratio esanguratsurik.

Baina, diseinuz, eurokideak herrialde ez-subiranoak dira moneta zentzuan:  urteak direla, guztiek beren moneta subiranoa utzi zuten, atzerritar monetaren mesederako (euroaren mesederako). Eta bere moneta subiranoa utzi duen edozein herrialdek bezalaxe, kide horiek guztiok galdu zuten aurrekontu defizit kroniko bat jasotzeko ahalmenik.

Pixka bat harritzekoa dena da zenbat luzatu den afera, agian pentsatuz EBZk bere agindua apurtuko zuela eta azkenean diru-laguntza luzatu.

Azken ekitaldiak denbora luzetxoa behar zuen: lehendabizi PIIGS bezala izendatutakoak (Portugal, Irlanda, Italia, Grezia, Espainia), gero Frantzia, Austria, Finlandia eta Holanda. Baina Alemaniara iritsiko da. Alemaniara! Bai, zintzotasun fiskal guztien amarengana. Haren zor ratioa oso altua da bere moneta utzi zuen herrialde batentzat. Eta Alemaniaren arrakasta gainontzeko Eurolandiaren eskariari dagokio, azkena arin gainbehera doalarik.

EMB salbatu daiteke. Baina bera salbatzeko, beharrezkoa da EBZk bere DNAren aurka doan zerbait egitea. Izan ere, EMB eratu zen bere mugekin: hain zuzen ere, segurtatzeko ez zela inoiz egongo EBZren inongo erreskaterik. Euroaren politika monetarioa (interes-tasa jartzea) finantza fiskaletik apurtezinezko bereizketa egon behar zen. Hala ere, ezin da egon inongo moneta batasunik autoritate fiskalik gabe, Banku Zentrala bere programaren aurka aritzen den bitartean.

Hortaz, ez dago batere garbi EMB salbatua izango dela.

Gehigarriak

 

i)                 EB gero eta atzerapen handiagoan, EU to shrink further into recession[3].

ii)                Hogei zifra Europatik[4]:

 

“German banking giant Deutsche Bank has more than 55 trillion euros (which is more than 72 trillion dollars) of exposure to derivatives. But the GDP of Germany for an entire year is only about 2.7 trillion euros.”

(1 amerikar trilioi = 1 europar bilioi)

 

iii)               DTMko aurrekontu-printzipioak[5]:

 

 “The Euro nations are an exception to this rule. They surrendered currency sovereignty, and thus have to borrow to cover deficits. This makes them dependent on bond markets (in lieu of European Central Bank support) and exposes them to solvency risk. The current Euro problem lies in the flawed design of its monetary system, which was a neo-liberal ploy to limit the capacity of these governments to borrow and spend.