Egungo krisi finantzarioa eta ekonomikoa bistakoa da. Alta, jende askok ez du nahi horretaz ezer jakin nahi. kasurako, gaur egungo zor-arazoa ez da marjinala, egiturazkoa baizik. Alan Greenspan-ek deituriko aberastasun sormena aktibo-prezioko inflazioa bilakatu da –jabego baloreak eta burtsa kredituan altxaraziz-. Burbuila-ekonomiak etxejabeak, higiezin erreala eta konpainia osoak zorrekin zamatu ditu.
Politika horrek jarraituko du zorrak puztutako jabego prezioak ordaindu behar den interes-tasa baino arinago handitzen diren bitartean.
Jakina, interes eta amortizazio kargak ordaindu behar izateak kontsumotik eta produkziotik inbertsioak alboratzen ditu. Horixe da zor-deflazioak esan nahi duena. Jabego- eta finantza-sektoreak lehen ondasunetan eta zerbitzuetan gastatutako errenta eskuratzen dute[1].
Kasurako, AEBetan, 2006. urterako, zor-zerbitzua etxe-jabeen ahalmena baino handiagoa zen. Hortaz, AEBetako Federal Reserve izeneko banku zentralak kreditu txarrei fidantzaz ordaintzen hasi zen. Helburua argi zegoen: zordunei maileguak luzatzea, beren bankuei eta beste hartzekodun mota batzuei ordaindu ahal izateko, beraien ordaintzeko ezintasunari diruarekin lagunduz, beraiek ezin ordaindu zituzten obligazioei eusteko. Baina diru laguntza horrek soilik denbora irabazten du zor-arazorako, egoera are sakonago oinarrituta egoteko.
Errealitatea gordina eta gogorra da: gaur egungo zorren maila ezin da kitatu. AEBetako gobernua bera munduko subprime-en zordunik handiena da. Atzerritar banku zentralei 2 x 1012 dolar zor dizkie (kontuan hartu gabe sektore pribatuak beste atzerritar batzuei zor diena): kopuru erraldoi hori ezin da ordaindu, kontuan hartzen badira AEBen merkataritza-defizita eta gastu militar izugarria. Nazioarteko sistema finantzarioak egoera hori onartzeak atzerritar gobernuei eta inbertsiogileei dolarretan izendatutako bonoak eta akzioak metatzera eraman du. Horrek dolarraren truke-tasa jaitsi du, petrolio eta beste baliabideetarako dolarizaturiko prezioak handituz.
Dena den, ironikoa ondokoa da: zenbat eta handiagoak izan AEBen merkataritza-defizita eta gastu militarrak, orduan eta atzerritar esportatzaileek eta AEBetako fondoen edukitzaileek gehiago itzultzen dituzte dolar horiek atzerritar banku zentralei. Orduan, banku zentral horiek aukera gutxi izan dute beren dirua gastatzeko, ez bada AEBetako Altxor Publikoko tituluak erostea. Hainbeste erosi dute ezen amerikarrek ez dutela AEBetako aurrekontu defizitaren kostua jaso behar. (Normalean defizita finantzatzeko bonoak erosi behar baitira. Baina AEBen kasuan, atzerritarrek erosi dituzte bono horiek.) Horrek esan nahi du ezen, izatez, AEBetako gobernuari dolar horiek eta atzerritar trukea maileguz eman dizkiela, Ekialde Hurbilean gerla finantzatzeko, atzerritar boto-emaile gehienek babesten ez duten gerla! Izan ere, AEBetako nazioarteko ordainketa-defizita eta defizit federala finantzatzeak gerla horri dirulaguntza ematea da.
Hori guztia ikusita, azken urtetan, atzerritar gobernuek AEBetako Altxor Publikoko bonoak erosteari alternatiba bat bilatu diote. Baina Txinak Union Oil-eko aktiboak erostea eskatu nahi zuenean, AEBetako Kongresuak hitzarmenari betoa jarri zion. Hortaz, atzerritar gobernuek blokeatuta daude dolarrekin, zeintzuk ezin baitituzte gastatu AEBetabo benetako aktiboetan eta soilik AEBetako esportazioetan gastatu ditzakete. Egin dezaketen gauza bakarra AEBetako gobernuari dirua maileguz ematea da.
[1] Ikus Hudson-en Saving, Asset-Price Inflation, and Debt-Induced Deflation.
