“Nerabearen eta irakaslearen arteko harremanak landu: gelako giroa hobetu” ikastaroak gaur jarraitzen du Eibarko Markeskoa Jauregian, UEUk antolaturiko 42. edizioko Udako Ikastaroen baitan. Izar Arregi irakaslea eta psikologoarekin hitz egiteko aukera izan dugu.
Zer lantzen ari zarete ikastaro honetan? Batik bat, gazteen eta irakasleen arteko harremana nola hobetu eta ondorengo hiru esparru hauetan pixka bat sakontzen ari gara: batetik, gazteak ulertzea, zer garai ebolutibotan dauden, baina ez bakarrik gazteak, ez direlako bakarrik bizi, horien familiak eta gu irakasle bezala ze momentutan gauden ikustea. Adibidez, oso desberdina da nik 24 urte izatea eta hamasei urteko ikasleak izatea, edo 44 urte izatea. Oso desberdina da ni ama naizela irakasle izatea edo ez. Ez badut kontuan hartzen ni zein momentutan nagoen, ezin ditut gazteak ulertu. Batetik, beraz, garapen ebolutibo hori aztertzea da baina hori aztertutakoan, jarrerak ulertzea. Hor askotan mendeku- borroka, botere-borroka, disziplinari kontra egiteko egoera horretan, irakasleok nola bizitzen dugun hori guztia ikustea. Askotan gure gabezitik joaten gara borroka horretara, saihestu edo beste modu batera landu beharrean, zuzenean sartzen gara gurpil zoro honetan: Lanak ez dituzu egin? Orduan jarrera desegokia. Jarrera desegokia eduki duzu? Orduan pira egingo dut. Pira egin nahi duzu? Orduan suspensoa daukazu. Modu honetan aldentze bat sortzen dugu eta mendeku borroka batean sartzen gara.
Mendeku-borroka… Hori izango litzateke adibidez horrelako jarrera izatea: ez dut ezer gehiago egiten eta klase guztia jartzen dut zure kontra. Irakasle bezala ez zara kuestionatuta sentitzen, inpotentzia eta triste sentitzen zara eta pentsatzen duzu: ea klaseak amaitzen diren eta ea oporrak laster hartzen ditudan. Hortara iristea okerrena da. Baina nerabeekin lanean gaudenean, iritsiko gara momentu horretara. Hor berriz ere, gazteetan zentratu baino, gu nola sentitzen garen ikusi behar dugu, horri buelta eman ahal izateko; hau da, zuk merezi duzu irakasle bat edukitzea eta nik zure irakaslea izan nahi dut. Mugak jarri behar ditugu baina jarri ditzagun autoritatetik eta ez autoritarismotik. Hau da, ixilik egon behar dira baina ez nik esaten dudalako, baizik eta klaserik ezin dudalako eman.
Zergatik da hain zaila nerabeen fase hori? Hauxe delako ideia nagusia: ez naiz umea, ez naiz heldua,…zein naiz ni? Besteek uste dutena naiz. Hippi janzten banaiz, hippia naiz, punky janzten banaiz, punkya naiz…Itxurak izugarrizko garrantzia dauka gizarte honetan eta nerabezaroan oraindik gehiago. Identitate bat topatu nahian dabiltza eta hor nola ikusten duten besteek, hala sentitzen da gaztea. Era berean, nahi dute helduen munduan sartu, helduak kritikatuz eta nahi dute bere ama edo aita bezain ona izatea irakaslea. Bestalde, gurasoengandik edo ikastola txiki polit horretatik alde egiteko, ikastola edo gurasoak kritikatu behar dituzte bestela ez dute alde egin nahi. Zenbat eta atxikimendu gehiago izan eta babestuagoak egon, hortik askatzea zailagoa izango da.
Elkarbizitza horretan, zein da gurasoek duten papera? Familia hiru esparru horietan sartzen da eta gero, eremu zabalago batean herria egongo litzateke. Askotan, familiak botatzen dio pilota ikastolei eta ikastolek familiei, kontuan eduki gabe gaztea dela ardatz eta denok egon behar garela horren bueltan helburu amankomunekin. Ikastolan nahiko genuke ikasle jakin batzuekin matematika irakasgaiarekin arduratsu izatea, adibidez, baina nik amari ezin diot esan hori, nik (irakasle bezala) ikasle horrekin lortu behar dut, nire lana da. Baina etxetik egin dezaketena da, ogia egunero berak ekar dezala eta ardura hori egunero hartzen badu, agian gero ikastolan beste gauza batzuez arduratzen da: matematikako liburua dela, gela txukuntzea dela…Eskoletatik saiatzen gara berri ematen jarrera desegokien inguruan eta askotan esaten diegu gurasoei: ea euskarako klaseetan hemendik aurrera ondo portatzen den. Baina hori ez da amaren edo aitaren lana, bera ez dago ordu horretan. Zuk lortzen baduzu zure semeekin etxeko eremuan ardura hori, agian nik nahi gabe lortuko dut eskolako lanetan ardura horiek jasotzea. Orduan, helburu berdinak dira baina bi esparru ezberdinetan. Baina hori ez dugu egiten. Gazteak errespetuz ez badu jokatzen irakaslearekin, osabari, amonari eta aitari ere errespetua ez dio izango eta horrek esan nahi du ez dizkiotela mugak jarri etxean. Oraindik asko falta da hori lortzeko.
Harreman hori nola aztertzen duzue zuek ikastaro honetan? Batetik teoria orokorra ikusten dugu, jarreren ulermenak ikusi. Bigarrenik, kasuak ezagutzen ditugu eta ariketa konkretuak egiten ditugu eta gertaerak kontatzen ditugu bai beraienak eta bai nik neuk ekartzen ditudanak eta hor ikusten dugu nola esku hartu egoera horietan. Azkenik, hausnarketa pertsonala; hau da, niri irakasle bezala nola eragin dit, nola funtzionatu dut egoera horietan, non nagoen orain, nola sentitzen naizen, nolakoa izan den nire garapena…
Ikastaro honetan beraz, irakasleak gehienak orduan... Bai. Beno, ikasle batzuk ere badaude, Magisteritzako bigarren kurtsoan daudenak, baina beste gainontzeko denak irakasleak dira, bai.
