Asier Sarasua “Euskal Herrian gehien aldatu den elementua hizkuntza dela esango nuke”

Asier Sarasua “Euskal
Herriko ahozko ondarea: Bilketa, katalogazioa eta
hedapena
” ikastaroaz arduratzen da UEUk Eibarren
antolatutako udako ikastaroetan. Ahozko ondarearen
inguruan egindako proiektuak aztertzea, horrekiko
perspektiba orokorra zein historikoa ematea bat,
eta gaur egun, XXI. mendean, ahozko ondarea
batzeko oinarri teoriko batzuk ezagutzea dira
ikastaro honen helburuak. Horrela, ikastaroko
parte-hartzaileak honelako proiektuetan parte
hartzera animatu nahi ditu. Ikastaroa Badihardugu
Deba Barreneko Euskara Elkartearekin elkarlanean
antolatuta dago, aspalditik ahozko ondarearen
inguruan lanean ari direlarik.

<img src=”%3Ca%20href=” IMG_5345

 

 

Ahozko ondareak
berebiziko garrantzia dauka gure aurrekoen informazioa
gureganatu ahal izateko, baina ez al da egia ahozko
transmisioak kulturako hainbat informazio galdu duela?

Bai
eta gehienbat azkenengo 30-40 urtean. Nik aldaketa Europa
mailan eman dela uste dut eta, nola ez, Euskal Herrian. Bizimoduak betidanik
aldatuz doaz eta momentuko ohiturei egokitzen zaizkie.
Ondorioz, ahozko ondarea aldatuz doa. Baina azkenengo 60
urtean aldaketa oso azkarra izan da eta transmisioan
etenaldi bat izan da. Hau da, lehen aitona-amonek guraso
zein ilobei egindako transmisio hori familia guztietan
ziurtatuta zegoen; aldiz, azken 40 urtean hori galdu eta
eten egin da. Hala ere, bizitzako aro askotan ondarea
galdu izanaren sentsazioa izan da.

Ahozko ondarearen
bitartez informazioa transmititu izan da betidanik,
baina zein esparrutan nabaritu izan da gehien ahozko
ondarearena?

Zaila
da esatea, gizarte multzo askotan dena ahoz aho
transmititu izan baita. Esaterako, Euskal Herrian eta
euskaraz %95 ahoz transmititu da. Beraz, esparru guztietan
garrantzia du, eguneroko bizimoduan, sineskeran,
ohituretan… dena ahoz transmititu da. Euskal Herrian beste
faktore bat ere badaukagu: hizkuntza bera. Munduko
hizkuntza guztiak aldatuz badoaz ere, euskarak urteroko
aldaketak izaten ditu, besteak beste, 60ko hamarkadan
euskararen batasunarekin edota 70-80ko hamarkadetako
normalizazio linguistikoa, alfabetatzea… Alde onak lortu
baziren ere, horrek herri hizkuntzen galera ere eragin
zuen eta ez hori bakarrik, era egiteko moduek ere aldaketa
izan baitzuten. Beraz, Euskal Herrian gehien aldatu den
elementua hizkuntza dela esango nuke.

Ahozko ondarearen
zeregina “historiaren berri zuzenean bizi izan
zutenengandik jaso eta ondorengoei eskaintzea”
litzateke. Baina egun teknologia berrien erabilera
ikusita, esango zenuke ahozko transmisioa guztiz galduko
dela?

Ez
dira bata bestaren kontra jarri behar. Hortaz, teknologia
berriak lagungarriak izan behar dira informazioaren
bilketan, katalogazioan, hedapenean eta transmisioan ere
bai. Era berean, ahozko transmisioaren lagungarria izan
daiteke eta egungo eskoletan teknologia berrien bidez
jasotako informazioa zabaltzen da. Gizarte aldaketen
ondorioz, ez gara orain ehun urteko gizarte eredura
bueltatuko. Beraz, gizarte aldaketak eta telebista
eraginak ere asko aldatu dute gizarte moldea, transmisioa…
Garai batean gauzak ondo eta era luzatuan kontatzen ziren,
baina egun laburrak izan behar dute “YouTube estilora”, bi
minututik beherako istorioak. Beraz, ondarearen transmisio
berri honetan alde onak eta txarrak aurkituko ditugu,
baina tradizioa eta teknologia berriak uztartzen jakin
behar dugu eta bakoitzaren alderik onena erabiltzen hasi.

Orokorrean zelan
ikusten duzu ondarearen etorkizuna? Bilaketa,
katalogazio eta hedapenean lanean aritzeko prest ikusten
duzu gizartea?

Ondarea
hor egongo da, aldatzen joan arren. Orain 60 urteko
tradizio asko ez direla berreskuratuko eta lexikoa ere
galdu egingo dela garbi dago. Hainbat ohitura edota
tradizio galdu egingo dira, nahiz eta horien inguruko
informazioa jasota izan, agian museo batean. Adibidez,
Euskal Herriko hainbat herri hizkerarekin hori pasatuko da
eta dagoeneko gertatu da. Erronkariera jasota dago, baina
hiztunik ez da geratzen. Beraz, teknologia berrien eta
ahozko ondarearen elkarlana garrantzitsua izan da.
Teknologia berrien bidez eginiko hainbat informazioren
bilketa badago, baina antzinako tradizio bidez egindakoak
ere ugariak dira.

Ez duzu uste euskararen
kalitatea galduz joango dela, ondarea modernizatuz joan
ahala?

Munduko beste hainbat hizkuntzarekin
bezala, euskararekin ere aldaketak pairatu ditugu eta
pairatuko ditugu. Euskarak jasandako aldaketak baino,
herrietako hizkera galdu eta batasuna ematen ari da.
Horrek pena pixka bat ematen du, baina eboluzio logiko bat
ere izan daiteke. Horrela, euskararen normalizazioa eta
zabalkundea eman daa. Beraz, ez da kalitate kontua,
aldaketarena baizik.

 

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude