Euskal Herri imajinario baten alde (liburu aipamena)

Euskal nazioa asmatua da. Eta zer? Munduko nazio guztiak dira asmatuak. Horixe da Santi Leoné nafar historialariak Euskal Herri imajinario baten alde liburuan defendatzen duena (Elkar, 2008).

Liburua saiakera labur bat da (92 orrialde), arin eta erraz irakurtzen dena. Izatez, ingeles historialarien estilo atsegin eta dibulgatiboa ekarri dit gogora. Zaldi Eroaren marrazkiek umore puntu gehigarri bat eransten diote.

Liburuaren abiapuntuko ideia aski ezaguna da ikertzaileen artean: nazioak komunitate imajinatuak dira, ez dira betidanikoak, ezta berezkoak ere, baizik aski berriak, nagusiki XIX. mende aldera eraikiak, sortuak, asmatuak…

Nazioak ulertzeko modu hau agian harrigarria egingo zaio irakurle ez espezializatuari. Izatez, asmakizunaren ideia gure artean batez ere autore espainolistek zabaldu dute, euskal abertzaletasuna salatzeko asmoz: “Euskal Herria nazio asmatua da, beraz ez da egiazkoa, baizik gezur bat”. Hori da, sinplifikatuz, maiz iristen zaigun mezua. Horregatik da eskertzekoa Leoné-ren saiakera, asmakizunaren norabide bakarreko mezua (“euskal nazioa asmatua da”), beste alderantz ere zuzentzen baitu, publiko zabalari ezagutaraziz: euskal nazioa asmatua da, bai, munduko nazio guztiak diren bezala, baita espainiar nazioa ere. Zeren oraindik orain, asko dira Espainian, baita historialarien artean ere, beren nazioa milenario gisa aurkezten dutenak. Horrexen hainbat adibide agertzen (eta kritikatzen) ditu Leoné-k.

Liburuak, gainera, arreta berezia eskaintzen dio Nafarroako kasuari. Bertan, alde batetik, eskuin navarristak, Nafarroaren historia esentzialki espainol gisa aurkeztu izan du, gauza berezko eta betidanikoa bailitzan. Beste aldetik, navarrismo espainolista horri aurka egin nahian, euskal abertzale batzuk, Nabarralde proiektuaren inguruan bilduak, Nafarroaren historia esentzialki euskaldun gisa aurkeztu nahi izan dute (Nafarroa = Euskal Estatua). Kasu bietan, historia modu dogmatiko, manikeo eta politizatuen erabili da, ez iragana ezagutzeko baizik batez ere egungo proiektu bat ala beste justifikatzeko. Erabilera makur hori da liburuak kritikatzen duena. Eta horren aurrean Euskal Herri imajinarioaren aldeko apustua egiten da: “Euskaldunak bagara, ez da iraganak behartuta, historiaren manatuak bultzatuta, hildakoen ahotsak hartaratuta. Euskaldunak bagara, izate horri edukia guk ematen diogulako da” (91.orr).

Esan beharrik ez dago guztiz bat egiten dudala liburuaren planteamenduarekin. Zenbait puntutan, ordea, apur bat labur geratu zait. Neurri handiz, nire deformazio profesionala da arazoa, urtetan nazionalismoaren historia gaiak erabili baititut esku artean, eta alde horretatik gauza gutxi egin zaizkit berriak. Alta, aitortu behar dut egileak adibide xume eta egokiak hautatuz zehatz transmititzen dituela ideia nagusiak.

Bereziki polita iruditu zait Jaime Ignacio del Burgoren faltsifikazioaren etsenplua (ezezagun zitzaidana): politikari navarristaren interpretazioan XVI. mendeko nafar gorteen akta batean hispanitatearen defentsa garbia egiten zen (spanidad, Del Burgoren irakurketan), izatez, jatorrizko testuan, kristautasuna aipatzen zenean (christiandad).

Halaber, Nabarraldeko autoreen estilo literarioari buruzko kritika originala eta guztiz pertinentea egin zait: idaz-tankeraren auziak garrantzi gutxikoa eman badezake ere, Leoné-k antzeman duen bezala, Nabarraldekoen estilo solemne eta handinahia bat dator guztiz beren liburuek egia absolutua agertzeko duten asmoarekin.

Agian Leoné-ren liburuan urrien egin zaidana izenburuko helburuaren garapena da, hots, Euskal Herri imajinarioaren aldeko jarduna. Izan ere, liburuan ez da azaltzen zer den Euskal Herri imajinario hori, nola joan den berau historikoki sortzen (demagun diskurtso mailan, edo sinboloetan), edota imajinario horrek zer interes izan dezakeen. Berriki, modu irrigarri batean, Volgako batelariek imaji-Nazio horren aldeko hainbat proposamen aurkeztu dituzte. On izango zen Leoné-k ere bereak azaltzea. Nire partetik, behinola, historia arloko euskal curriculumari buruzko artikulu batean gaia zertxobait ukitu nuen.

Edozein kasutan, eta amaitzeko, liburuak aise lortzen du argitaratu den Eztabaida bildumaren izenari ohore egitea. Jada zenbait iritzi desberdin sortarazi ditu. Irakurle guztiei biziki aholkatzen diet.

Iruzkinak (13)

  • Karmele says:

    Gaiaz ez daukat ezer esaterik, oraindik ez baitut liburua irakurri (Jurgi, zure aholkua jarraituko dut). Baina egileari buruz badaukat zer esan. Ia gaur arte Santi Leoné erabat ezezaguna zitzaidan, alde batetik nire ezjakintasunagatik (aitortzen dut), eta bestetik orain arte aditu euskaldun aktibo gisa erabat ezezaguna zitzaidalako (Inguma datu-basean ez dago). Euskal Herri imajinario baten alde Leonéren goi-mailako euskarazko lehen lana da. Aurretik ez du goi mailako aldizkarietan artikulurik argitaratu (aldiz erdaraz bai, ikus adibidez Dialneten dagoena). Ez dut horregatik Leoné kritikatu nahi, ezta pentsatu ere! Beste ildo batetik jo nahi dut, euskal komunitate zientifiko-intelektualean maiz ikusi dudan fenomeno bat azpimarratuz. Izan ere, asko dira bere arloan aditu, eta asko euskaldunak . Baina biak bereiztuta. Horregatik asko pozten naiz Leonék liburu interesgarri bat idazteaz gainera, aditu euskaldun gisa aktibatu delako.

  • Bada, neuk irakurri dut liburua eta oso gustatu zait. Atsegina eta argia iruditu zait, ondo idatzia. Biziki gomendatzen diot edonori.
    Halaber, guztiz bat egiten dut hipotesi nagusiarekin: euskaldunak nazio bat gehiago gara munduan, ez besterik. Espainolak, frantsesak, berdin.
    Funtsean, jakina. Zeren hori besterik ez esatea, pernandoren egia baino ez da, baina gure herri maite honen berezitasunak hortixetik hasten dira hain zuzen ere: hemen beharrezkoa, ezinbestekoa… eginbide zibiko da, ia-ia, pernandoren egiak defenditzea. Alde horretatik Leonéri zorionak ematen dizkiot, gaia hain zehatz mugatu eta azaltzeagatik. Beharrezkoa zen (eta izango da luzaro, tamalez).
    Baina hortik aurrera berezitasunen azalpenak datoz (etorri beharko lukete). Zeren nazio guztiak funtsean dira berdinak, baina bakoitzak bere berezitasunak ditu. Zeren nazionalismoaren diskurtsua, berez, diferentziaren diskurtsua da; denok berdin-berdinak garela esango bagenu, nola defenditu antolaketa politiko desberdinak izateko eskubidea?.
    Eta non daude euskaldunen, espainolen eta frantsesen arteko diferentziak? Bada, historian. Historia desberdina dugu. Eta historia desberdina dugulako gara nazio diferenteak.
    Alde horretatik, Nafarroako espainolisten eta Nabarralde-ren diskurtsuak zaku berean sartu nahi izatea ez zait egokia iruditzen. Hainbat puntu izan dezakete amankomunean, ados, baina uste dut Leoné errazkerian jausten dela. Matizazio gehiago beharko luke kontu horrek. Ez dit balio esatea anaia bikiak direla, edo antzerakorik. Ez, ez dira ez anaiak, ez bikiak, oso proiektu desberdinak defenditzen dituzte, eta modu desberdinean.
    Besteak beste, galde genezake nor dagoen prest (Nafarroan edo Euskal Herrian ) herriak libreki adierazitako borondate demokratikoa onartzeko bere proiektu eta ideien oinarri gisa.
    Baina luzatzen ari naiz. Biziki gomendatzen dizuet liburua, biziki.
     

  • Kaixo Karmele, Eskerrik asko Santi Leoné-ri buruzko bibliografia osagarria eskaintzearren eta zure gogoetengatik. Zuk diozun bezala batzutan zeudenik ere ez dakigun adituak agertzen dira euskarazko letretan. Eta hau benetan sorpresa ona izan da. Ez nuke esango Leoné-ren liburua zehazki goi-mailakoa denik, ez baitago irakurlego akademiko espezializatuari zuzendua. Izatez oso prosa erraza (eta atsegina) darabil, historiografiari lotutako gai teorikoak irakurle guztientzat egokituz. Autorearen formazio unibertsitarioa aise ageri da liburuan, baina hortik hasita publiko orokorrarentzako produktua ondu du. Lan dibulgatiboa beraz, baina dibulgazio ona. Alde horretatik adituen artean hain ohikoa den sintesirako ezgaitasuna gainditu nahi dugunoi (nire kasuan, adibidez, ohiko akats dena) eredu bikaina eskaintzen digu. Gainera euskara Leoné-ren ohiko hizkuntza akademikoa ez izateko lehen emaitza hau hain nabarmena izatea bereziki azpimarratzekoa da. Nolanahi ere indarrean geratzen da zuk hasieran paratutako auzia (blog honetako aurreko gaiarekin lotura zuzena duena): zer gertatzen da Euskal Herriko unibertsitateetan, hainbeste aditu euskaldun egoteko normalean ez dutenak beren lana hizkuntza honetan burutzen? Susma liteke unibertsitateek (eta segurki era nabarmenagoan Nafarroan) ez dutela bat ere estimulatzen euskarazko ekoizpena. Izatez adituen bilakaera profesionalerako kaltegarria ere izan liteke. Horregatik euskarazko ekoizpen idatzia (unibertsitate girokoaz ari naiz) ekimen pertsonalen kontura geratzen da. Baina horretaz zuk dakizu nik baino askoz gehiago.Kaixo V,Eskerrik asko linkagatik. Orain erreferentzien zerrenda osoago geratu da.Kaixo Pruden,Pozten naiz liburua gustatu zaizula jakiteaz. Funtsean gu biok Leoné-rekin ados egonik ere, beti badira desadostasun puntu txikiak. Adibidez Nabarraldekoen eta navarristen diskurtsoa bikitzat jotzea errazkerian jaustea dela diozu. Ni aldiz bat nator Leoné-rekin. Izan ere batzuen eta besteen jarrerak bereizteko ematen duzun arrazoiak ez nau konbentzitzen. Egia da, navarristen diskurtsoa antidemokratikoagoa dela Nabarraldekoena baino autodeterminazio kontuan. Baina horrek, hein handiz, akzidentala dirudi. Hau da: navarristek ez dute erreferendumik nahi beren boterea ahalbidetzen duen status quo-a kuestionatuko lukeelako; eta aldiz abertzaleek bai, hain zuzen arrazoi beragatik: navarristek inposaturiko egoera kolokan jar dezakeelako. Baina egoera alderantzizkoa balitz, hots, Euskal Herria edo “Nafarroa osoa” independentea balitz (zazpi probintziak barne dituela), eta navarristak boteretik kanpoko minoria balira, segurki berek eskatuko lukete sezesio erreferenduma (eta aldiz abertzaleek ez lukete nahiko).Alde horretatik, zure galderaren erantzuna (“nor dago prest herriak libreki adierazitako borondate demokratikoa onartzeko bere proiektu eta ideien oinarri gisa”) nire ustez, “une bakoitzean gehien komeni zaiona” da. Une honetan abertzaleei komeni zaie gehien, baina egoera helduz gero espainolistak izan litezke (Araban, adibidez, aldika aipatzen da EAEtik bereizteko arabar erreferendum baten aukera baldin eta euskal subiranotasun bidean aurrera egiten bada).Horregatik iruditzen zait, eta ez hartu txarrean, argudio horrekin zu jausi zarela errazkerian. Zeren gauza bat da navarristen eta Nabarraldekoen taktika politiko desberdina izatea (orain eta bakoitzari hala komeni zaiolako), eta beste bat diskurtso historiografikoa ere desberdina izatea. Eta bigarren arlo honetan Nabarraldek navarrismoaren logika mimetizatu duela nahiko agerikoa iruditzen zait. Nonbait irakurria diot Joseba Agirreazkuenagari diskurtso ideologikoak dialektikoki eraikitzen direla, aurkariarekin eztabaidan. Eta, jakina, aurkariaren ohiko jarduna historia mitifikatzea bada, norberak ere erraz joko du auzia hor ebatzi nahi izatera. Zoritxarrez bide horrek kalitate txarreko historia lanak emateaz gain, ere ez du laguntzen auzian aurrera egiten, bakoitza bere “Egia historiko” dogmatikoan tematzera baitarama. Horregatik iruditzen zait intelektualki zintzoagoa eta orobat politikoki prometagarriagoa Leoné-k seinalatzen duen bidea.

  • Jurgi:”Taktika politikoa” eta “diskurtso historiografikoa” desberdindu dituzu. Ados horretan, bereizketa pertinentea iruditzen zait.Lehenengoari dagokionez, nire ustez Nabarraldekoen eta Del Burgoren (adibidez) arteko aldekoa ez da soilik “taktikoa”, ez, askoz ere handiagoa da: proiektu erabat desberdinak dira, hitzaren zentzurik zabalenean (hots, baita maila ideologikoan edota sozialean). Hori azpimarratu nahi nuen nire mezuan.Bigarrenari dagokionez, aldiz, beharbada egia da batzuek zein besteek darabiltzaten diskurtso historiografikoa nahikoa antzekoa izatea eta, nolabait ezaugarritzearren, funtsean positibista eta hemeretzigarrentiarra. Litekeena da, ez dut askorik irakurri ez batzuena ez besteena. Baina horretan, ados.Dena den, bada beste kontu bat erantzun barik utzi duzuna: Historiak (historia ikertzeak) zerbaiterako balio du edozein gizarteko-egitasmo aurrera ateratzeko orduan. Gizarteak, herriak, ez du hutsean ezer erabakitzen, hainbat arrazoiren arabera baizik, eta arrazoi historikoak ere muntazkoak dira. Historia ikertzea beharrezkoa da, berez, kasu guztietan. Eta, kurioski, batzuetan badirudi Leoné-ren planteamenduak eszeptizismoz ikusten duela mota honetako baieztapenak… edo nire irudipena baino ez da?

  • Kaixo PrudenAdos Nabarraldekoen eta navarristen proiektu politikoen arteko aldea ez dela soilik taktikoa (proiektu soziala adibidez desberdina bide da). Nabarmendu nahi nuena zen proiektu politiko horren baitan autodeterminazioari dagokion partea badela hein handiz taktikoa.Diskurtso historiko eta proiektu politikoen arteko loturaz, auzi konplexua da eta ez dugu hemen ebatziko. Pertsonalki bai uste dut garrantzitsua dela norbere kultura politikoarekin lotura duten aurrekariak ezagutzea. Horri buruz ataltxo gehigarri bat eskertuko nion Leoné-ri (liburuaren
    bigarren edizioan erants dezakeena), azalduz denboran zehar nola
    pertzibitu, imajinatu eta asmatu den Euskal Herri ideia, bere mito zein errealitateekin. Adibidez on da jakitea Nafarroan euskal nortasunak, bai linguistikoak, literarioak zein politikoak, erro luzeak dituela (Axular, Campion, Irujo…). Ez baita egia euskaltasuna berriki eta kanpotik ezarria denik, Sabino Aranak edo ez dakit nork inposatua bailitzan. Baina horrek ez du esan nahi historia horren menpe dagoenik egungo helburuak ebaztea; ezta erreferentzia historiko horiek absolutuak eta erabatekoa direnik ere: Nafarroan historikoki ez da soilik euskal identitatea egon eta euskal identitatea bera ez da bakarra eta esanahi ideologiko unibokoduna izan.Hori da hain zuzen Nabarraldekoen akatsa: egungo proiektu bat justifikatzeko (euskal herrialdeen arteko batasuna eta Espainia-Frantziekiko independentzia) historian bilatu nahi dutela arrazoi egiazko, ukaezin eta definitiboa. Eta horrek bultzatzen ditu iraganeko gertaerei esanahi anakronikoak ematera, erresuma mediebal bat euskal nazio-estatu gisa irudikatzera, eta berau berrezarri beharra inperatibo historiko gisa aurkeztera.

  • Amonamantangorri says:

    Kaixo Jurgi:

    Egun bat besterik ez dut behar izan liburua irakurtzeko. Egia da
    testua, motza izateaz gainera, ni bezalako profanoentzat modu aski
    pedagogikoan idatzia dagoela. Hala ere, nik ere baditut arazoak deformazio profesionalarekin: Saiakera lan batean holako hizkera aurkitzeak batzutan urduri jartzen nau. Esan al dut profanoa naizela, ia ia intruso bat?. Esan behar dut euskal soberanismoaren aldeko argudio historiografikoek ez
    nautela inoiz asebete. Ez naiz eztabaida akademiko garbian sartzen, ezta “estilo” analisietan ere. Xede politiko baten alde datu historikoak erabiltzeaz ari naiz, datuak zuzenak izanagatik ere. Dena dela, Ez dut bide hori erabat baztertzen, batez ere aurrean Del Burgo dagoenean, nafarrak euskaldunak ez garela esaka.  

    Eta horren harira duda bat dut, eta orain ahaleginduko naiz segidan esatera noana astakeria handiegia izan ez dadin:

    Nafarroako erresuma euskal egitura politiko independente bat izan zen, bai al ez? Lonék ezetz dio: “Lehenik eta behin, Nafarroako erresuma ez da inoiz euskal estatua izan”. Iritzi horren aldeko arrazoi egokiak Xabier Zabalzaren “Erdal Herria” artikuluan daudela dio. Artikulua Googlen ez dut aurkitu, Egunkarian argitaratu baitzen. Oso hitz gutxitan eta DBH 4. mailako hizkeran, Lonék horrela laburbiltzen du: 1) Erresumak ez zituen inoiz euskal herrialde guztiak bere baitan hartu, eta 2) Ez dirudi erresumak harreman estua izan zuenik euskararekin. Eta horrekin bukatzen du kontua. Uste dut bere parrafoa nere honako hau baino laburragoa dela.Horrek nerbioso jarri nau. Ezin dut ulertu nola pentsa dezakeen egileak horrelako gai bat ti-ta batean buka daitekeela. Akaso berak ez du Nabarraldeko idazleen azaleko argudioak eztabaidatu nahi, sakoneko planteamentua errefusatu baizik. Nik ordea, argudio nagusiak omen diren horiek, hola, boteprontoan, ezin ditut onartu. Hasteko, ez dakit “euskal” dioenean zer esan nahi duen, zeren Gartzea, Santxo eta Aritza izena zeramaten erregeez ari garela, arraro xamarra horiei “euskal” osagaia ez onartzea, pix-pixkat bada ere. Eta erresumak hizkuntzarekiko izan zuen hartu-emanaz: Bueno, erresuma mantentzen zuten nafar gehienen hizkuntza zen, ala ez? Lonék hori esateko dituen arrazoiak nere entendimentu flakotik kanpo daude, eta berak ez dizkit bere basic euskaran azaldu nahi.    

  • Kaixo Amonamantangorri

    Leoné-ren asmoa, nik uste, erantzun definitiboak ematea baino gehiago dogma
    batzuk haustea edo behintzat kuestionatzea zen (nabarristenak, espainolistenak
    eta baita nabarraldetarrenak ere). Eta alde horretatik bere helburua egoki betetzen
    duela iruditzen zait. Gauzak gehiago sakondu zitzakeen, jakina, baina 92
    orrialdeko liburuxka izateko gauza askotxo biltzea lortzen du.

    Leoné-k nahikoa azaldu gabekoaz galdetzen didazu, alegia, ea zergatik Nafarroa
    = Euskal Estatua ekuazioa okerra den. Bere momentuan irakurri nuen Xabier
    Zabaltzaren “Erdal Estatua” artikulua, eta esandakoa arrazoizkoa
    iruditu zitzaidan. Ez dut zehazki gogoratzen, baina besteak beste aipatzen zuen
    Nafarroa independenteko agiri ofizialak sekula ez zirela euskaraz idatzi baizik
    lehenik latinez eta gero nafar erromantzez (gaztelaniaren oso antzekoa zena,
    laster harekin nahastera iritsiz). Alde horretatik Nafarroa independenteko
    administrazioak erdaraz funtzionatu zuen, eta Euskal Estatu baino  gehiago “Erdal Estatu” izan zela
    esan liteke.

    Kontuaz luze mintza gaitezke, baina ez naiz aditua garai horretan. Nolanahi
    ere, bada ezaugarri orokor bat nafar erresumarentzat zein Europa osoko erresuma
    mediebalentzat balio duena: bat bera ere ez zen nazio-estatua. Nafarroa ez zen
    euskal estatua, Gaztela ez zen espainiar estatua, Ingalaterra ez zen ingeles
    estatua (bertan erregea zein noblezia frantsesez mintzatzen ziren eta idatzi
    ere hala egiten zituzten dokumentu ofizialak)… Izan ere nazio-estatu ideia
    (edo estatu-nazio ideia, berdin zait) aski modernoa da.

    Gaur egun ideia arrunta da pentsatzea nazio bati bere hizkuntza nazionala eta
    bere estatua dagokiola (adibidez euskal nazioa baldin badago, euskal estatua
    edukitzeko eskubidea du, eta hizkuntza nazionala euskara litzateke); eta berdin
    alderantziz: estatu orok pretentsio du bere baitako biztanlegoak nazio bakarra
    osatzeko eta hizkuntza nagusi bat izateko (espainiar estatua dagoenez, haren
    baitako herritarrek espainiar nazio bat eta bakarra osatu behar dute eta denek
    espainola jakin). Ideia hau aski berria da historikoki, azken bi mendeetakoa
    batez ere (nahiz aurrekariak izan). Eta funtsean lotura du nazio subiranotasun
    ideiarekin: aginte gorena, hots, subiranotasuna, herritarrei edo nazioari
    dagokio, herri hori bat eta bakarra da (hizkuntza bakarrarekin orobat) eta
    Estatua herri horren zerbitzuan antolaturiko erakunde multzoa.

    Antzinako erregimenean eta bereziki Erdi Aroan gauzak ez ziren horrela.
    Erresumako boterea eta subiranotasuna ez zegokion nazioari baizik lehenik
    Jainkoari eta haren izenean erregeari (erregea=subiranoa). Erresumako
    biztanleak jatorri etniko eta hizkuntza desberdinetako masa heterogeneoa izan
    ohi ziren. Nafar erresuman, kasurako, euskaldunak, erdaldunak, musulman
    arabieradunak,  juduak, gaskoiak eta
    beste zeuden. Zerk batzen zituen? Errege beraren agintepean egotea. Erregeen
    asmoa ez zen bere agintepeko biztanleek hizkuntza bakarra hitz egitea, ez eta
    nazio homogeneo bat osatzea ere. Gehienez ere erlijio bakarra egotea pretenditu
    zezaketen eta batez ere beren erresumak ahalik eta lurralde zabalenak biltzea.
    Horregatik etengabeko gerra, konkista eta ezkontza bidezko aliantzak egiten
    zituzten, beren aginte eremua handitzeko. Adibidez nafar erregeei eskaini izan
    balitzaie Zuberoa edo Aragoi, bietako bat, beren erresumaren parte bihurtzea,
    zalantzarik gabe azken hau hautatuko zuten (lurralde handiagoa eta aberatsagoa
    baitzen), osoki erdalduna izan arren. Eta Nafarroako errege beharrean
    Frantziako errege bihurtu ahal baziren, laster utziko zuten Pirinioetako zokoa
    Paris aberatsera joateko (halaxe gertatu zen XVI. mende amaieran, Nafarroako
    azken erregearekin). Eta hau ez da soilik nafar erregeen jokamoldea baizik Europako
    errege guztiena. Horregatik ezin esan daiteke Erdi Aroko nafar erresuma euskal
    estatu bat zenik, batez ere bere erregearen interesen zerbitzuan garatu baitzen
    (Europako erresuma guztiak bezala), ez euskal interesen (edo bestelako interes nazional
    baten) arabera.

    Ziur naiz gaiaz gehiago hitz egin nahiko duzula, baina barkatuko didazu aste
    batzuetan ez badizut erantzuten: bihar bertan oporretan noa. Bueltan, agintzen
    dizut, segituko dugu plazer baduzu.

    Bitartean ondo ibili

  • Amonamantangorri says:

    Bi esaldiok ez zaizkit baliokideak iruditzen: “Nafarroakoa ez zen estatu nazional bat izan” eta “Nafarroakoa ez zen euskal egitura politiko bat izan”. Ez zait oso itxurosoa iruditzen gure xede polikoei arbaso nobleak eta odol-garbitasun kredentzialak bilatzen ibiltzea. Auzo-lotsa sentitu nuen Santxo Handiaren urteurrenean Nabarralde ingurutik ospakizun folkloriko haiek antolatu zituztenean, pastoral eta guzi. Horrekin konforme. Era berean, gogora dezagun kontzertu ekonomiko, diputapen eta abarrei bilatu izan zaizkien justifikazioak, hau da, “eskubide historiko” zorioneko horiek. EAEk eta Principat-ak gainerako komunitateen artean dituzten abantailek eskubide foralen oihartzuna dute, eta badirudi ez duela horrekin zer ikustekorik nazionalismoa bere kortijoan kontentu edukitzeko ahaleginak, alegia, benetako arrazoiak. Eta gero Del Burgo kritikatzen? Hala ere, nik uste Nafarroako erresumaz eta haren konkistaz ari garenean, hitz egin dezakegu “izan ez zen hartaz”. Indartsuaren Legea dela eta, estatu nazional izatera iritsi ez zen erresuma baten historiaz. Esan nahi da, egun euskal nazio proiektu garaturik ez izatearen arrazoietako bat Erdi Aroko erresuma baten konkistan ikustea. Ikus Eskozia eta Irlanda. Ikusten duzunez, ez dut zure aurreko erantzunean esandakoa ukatzen, baina oraindik kosta egiten zait batzuek hain modu garbian Nafarroako erresumaren historia euskaldunen historiatik hain urrun kokatzea (historiatik kanpo gelditu zen nazioaren historia), garai hartako euskaldunak Ganimedesen biziko balira bezala. 

  • Amonamantangorriri:
    Nik ere uste dut hitz egin daitekeela “izan ez zen hartaz”, kontuak bere onetik ez baditugu ateratzen.
    Adibidez, mota horretako arrazoinamenduak konstante bat izan dira Espainiako historiografian azken… adibidez, ehun urtetan? Espainiaren kasuan eredua, hots, “izan zena”, Frantzia izan da, eta espainolek etengabe deitoratu izan dute eredu irrikatu hori inoiz ez lortu izana: ez dutela ganorazko iraultza (burgesik) egin, ez dutela ganorako estatu (zentralistarik) eraiki, ez dutela ganorazko hiriburu (kulturalik) moldatu (ai, Paris, Paris!), eta abar. Hortik espainolengan hain arrunta den xenofobia antifrantsesa.
    Beldur naiz honetan euskaldunok (Ipar eta Hego) guztiz espainolak garela, hots, beti eredu frantsesa dugula buruan, aldez edo moldez. Espainia ez denean, jakina (eta hortik xenofobia antiespainola). Eta ziur aski badira beste eredu batzuk guretzat aproposagoak: sasoi batean entusiasmoz aipatzen zen Suitza (Gilen Tellen herria!), baita ere Israel… eta orain Irlanda edo Eskozia. Eta agian Holanda, Norvegia, Finlandia, Islandia, Polonia, Lituania, Serbia, Albania… Gales ere, jakina… ziur asko ikasiko genukeela haien historia gurearekin konparatuz (Nafarroako erresumarena barne, jakina).
    Lan handia da hori, ordea.

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude