Erreskatea?

Dagoeneko ezaguna dugu: interes konposatuen magia zorrak bikoizten eta birbikoizten ari da, ekonomia zor horiek ordaintzeko beste superabit ekoizteko gai ez den bitartean.

Bi irtenbide nagusi aurreikusten dira: (a) finantza-polarizazioa eta zor-peoitzaren bidez elite oligarkiko berri bat azaltzea nonahi; ala (b) zor-deuseztapenaren bidez gizartea bera erreskatatzea eta beste ekonomia mota martxan jartzea.

Zabor-ekonomian oinarrituta, finantza-jokalariek zabor-hipotekak, zabor-bonoak eta zabor-merkataritzako paperak erosteko, espekulatzeko eta beraiek aseguratzeko parafernalia handiko zabor-matematika erabili dute. Dena den, badirudi zabor-matematikazko modeloetan jarritako fedea desagertuz doazela. Bejondeigula!

Jakina denez, AEBetako Fed-eko presidentea eta, oro har, banku zentraleko presidenteak ez dira era demokratikoz aukeratu. AEBetan Wall Street-eko finantza-sektoreak izendatzen du. Harrigarria bada ere, suposatzen da Fed-ek berak kontrolatu behar duela sektore hori. Hortaz, Fed finantza-sektore horren aldeko lobbysta gisa arituz, populazioaren %10 aldekoen onurarako dago lan egiten eta populazioaren zorpeko diren %90ren aurka. Banku zentralaren ‘independentzia’ hori demokraziaren ezaguera modura goraipatzen den bitartean, izatez erabat demokraziaren kontrakoa da. Hain zuzen ere, kontrol publikotik kanpo dagoelako. Beraz, hona hemen krisiaren aurkako lehen ondorio zuzena: banku zentralak kontrol publikoaren menpe aritu behar dira nonahi.

Beste alde batetik, Altxor Publikoak interes nazionala ordezkatzen duela uste da, ez bankariena, nahiz eta gaur egun AEBetan erakunde horren nagusia, Paulson, Wall Street-ek erabili duen bere lobbysta gisa. Izan ere, AEBetako Altxor Publikoko Paulson-ek ‘aberatsentzako sozialismoa’ martxan jarri du, Wall Street-i aparteko ‘oparia’ emanez[1].

Wall Street-ek AEBetako ekonomiari mezu hau helarazi dio: zure dirua ala zure bizitza. Eta Kongresuak amore eman du, eta ‘ekonomia salbatzearren’ oparia onartu. Ekonomiak, alta, gaizki segitzen du… Gero eta kreditu gehiago salduz, bankuek ezin dute dirua egin ad infinitum, hau da, ekonomia ez-finantzario gero eta gehiago zordunduz.

Badakigu ondokoa ere, baina badaezpada ere, errepikatuko dugu: interes konposatuen magiaren ‘leloa’, hots, jendea aberats bihur daitekeela soilik dirua lan egiten jarriz faltsua da oso. Izan ere, diruak ez du lan egiten. Bera maileguz ematen denean, produkzio eta kontsumo ekonomia errealetik interesak ateratzen ditu benetan lan egiten duten lan-indarretatik eta industriatik. Zerga moduko bat da, sektore finantzarioak ezartzen duen zerga, monopolio-errentaren antzeko bat.

Oparia aipatu dute ekonomialari batzuek. Baina egoera larri honetan inork ez du aipatzen (salbu ekonomialari gutxi batzuek) Paulson-ek bankuei luzaturiko opariak nora daraman. Hona erantzuna: azkenean gobernuak, AEBetan eta edonon, ‘azken mailegu-emailearen babesle’ gisa ari dira funtzionatzen: etxe-jabeei eta ez-finantzazko zordunei ez zaie zer oparitu, alderantziz. Oparia populazioaren mailarik aberatsenari eman zaio. Ondorioz, finantza-oligarkia sendotuz doa AEBetan eta nonahi.

Zenbat denbora eutsiko dio Altxor Publikoak Wall Street-i luzaturiko diru-laguntzak esponentzialki handituz doan zor orokorrari? Altxor Publikoaren ahalegina alferrikakoa da. Inongo diru-kopuruk ezin dio eutsi zorraren hazkunde esponentzialari, ezta azken urteotan deribatuen jolasetan eta beste finantza-eskaeretan izugarri handitu diren kreditu askeei.

Dirua berreskuratzeko AEBetako Gobernuaren plana, iluntasunean txistua jotzea da, besterik ez: planak bankuei zorretik beren bidea irabazteko esan die, beren produktutik gehiago salduz[2], hots, kredituak luzatuz, alegia, zorra handituz. Izan ere, zor orokorra areagotzen ari da.

Paulsonen hitzetan[3] ez da eskatzen erregulazio eta kontrol publiko gehiago, alderantziz baizik: Wall Street-ekiko kapitulazio bat da, zor handiago eta sakonago baten ildoa irekiz, bankuei animatzen baitzaie zorretik beren bidea irabaztera, hori noski, gainerako ekonomiaren kontura.

Mailegu gehiagok higiezin errealeko merkatuak eta burtsa-merkatuak birpuztuko ditu, zor-deflazioa berriz azalduz, benetan fenomeno kaltegarria[4].

Hortaz, berriz ere, Hudson-ekin batera hauxe esan behar: zorrak ezabatzeko legeak behar dira, ez ekonomia osorako interesa daramaten zorrak areagotzeko mailegu txar gehiagorik. Maileguak ekonomia errealera zuzendu behar dira (azpiegituretara, industriara, zerbitzu sozialera, hezkuntzara, osasungintzara…), baita kontsumora ere. Inondik inora espekulaziora.

Zenbat aldiz errepikatu behar da lelo hori? Ikasiko ote dugu inoiz?