Eurobonoak bateratze federalerako lehen urrats gisa ikusi dira. Izan ere, eurobonoek euroguneko gobernuen gastuak zentralizatuko lituzke. EBko estatu guztiek eurobonoa sostengatuko lukete, eta, alderantziz, estatu guztiak eurobonoak sostengatuko lituzke. Gobernuen zor subiranoaren garrantzia behera joango litzateke Europar bonoak gailenduko liratekeen heinean. Honekin batera, EBn politika fiskalak nola zuzendu beharko lukeen eztabaida etorriko litzateke. Izan ere, baldin eta estatuek ez badaukate finantzatzeko zama, zer dela eta permititu behar zaie beren zergapetzea eta gastu erabakiak egitea?
Bideak saihestezina dirudi. Alde batetik, politika fiskala zentralizatu nahi dutenak daude. Beste aldetik, zentralizatze horren aurkakoak. Lehenen argudioa argi dago: herrialde kideak beren buruak finantzatzen egoten ez direnez, erantzukizun fiskala goiko autoritate bati eman behar zaio. Gainera, Bruselan herrialde baten zergapetzearen eta gastuen mikrokudeaketan eurokrataren bat edukitzea ikuspegi ezin txarragoa litzateke. Beste aldetik, zentralizazioaren aurka daudenek agian bukatuko dute eurogunea zatitzea proposatuz, haien argudioaren azken puntu logikoa bailitzateke berori.
Zer egin? Eta batez ere, zer egingo dute eurokratek?
Gero eta ekonomialari gehiagok diotenez, euroguneak autoritate zentral bat behar du politika fiskal erabat flexible batekin.
Euroguneak jadanik dauka erakunde bat zeina politika fiskal flexible hori ahalbidetu dezakeen: EBZ. Izan ere, EBZ-k, AEBetako Fed-k bezala, moneta-jaulkitzearen gaineko kontrola dauka, eta ahalmen horrekin, berak ordaindu dezake nahi duen guztia, baldin eta, noski, berak ordaintzen duena berberak jaulkitzen duen monetatan izendatuta badago (eurotan, EBZ-ren kasuan).
Alan Greenspan ados dago baieztapen horrekin: “The United States can pay any debt it has because we can always print money to do that.[1]“
Gauza bera gertatzen da EBZ-rekin. Legezko agindua dute behar den beste diru sortzeko; diru hori erabil daiteke moneta horretan izendatuta dagoen edozertarako, baita gobernuaren zor nazionalerako ere. Segitzen du ezen EBZ-k edozein diru-kantitate sor dezakeela, orain ordaintze eza eta krisia jasotzen dituzten gobernuen zorra zuritzeko.
Irtenbide hori errazagoa da eurobonoena baino, zeren ez baitu suposatzen inolako arriskurik euroguneko beste herrialdeetarako. Eta erabil daiteke etorkizunean politika fiskal flexiblea ziurtatzeko eta euroguneak aurrera egiteko, eta ez gainbehera.
Proposamena Warren Mosler-ek egin zuen. Hona hemen nola funtzionatuko lukeen:
a) EBZ-k 1 x 1012 € sortzen ditu, urteko oinarrian eta kopuru hori banatzen du euroguneko herrialdeen artean per capita-ko oinarrian. Hortaz, kasu, Alemaniak, biztanleria handiagoa duelako, gehiago eskuratuko luke Irlandak baino.
b) Gero herrialde bakoitzak berriki lorturiko fondoak erabiliko lituzke bere sektore publikoaren zorra ordaintzen hasteko.
c) Zorraren zentzuko maila lortuko dutenean (demagun zorra/BPG frakzioa % 60 denean), transferrak etengo lirateke edo birnegoziatuko, herrialdeek transferrak gastatzeko (baldin eta eurogunean, denbora horretan, presio inflaziogile handiak ez badaude).
Ordainketak urteko oinarrian egiten direnez, EBZ-k eta beste europar autoritateek ordainketa horiek erabil ditzakete herrialde subiranoen gaineko indar gisa, herrialdeek defizitaren helburu erantzuleekin betetzen dutela ziurtatzeko.
Hori guztia hain erraza izanik, zer dela eta ez du EBZ-k gauzatu eta krisiari irtenbidea eman?
Ez dago inongo arazo ekonomikoa plana martxan jartzeko. ‘Zor monetizazioa’ deitzen dena ez da batere inflaziogilea, AEBetan, Britainia Handian eta Japonian praktikak berak erakutsi duen moduan[2].
