Itoizko lurrikarak

Agoitzen atzo lau lurrikara somatu ziren. Biziena, 2.4 magnitudekoa, 18:10etan jazo zen. Itoizko urtegia bete zutenetik ehunka lurrikara erregistratu dira. Batzuen ustez, urtegiak eragindako sismizitatearen aurrean gaude.

Zer da urtegiak eragindako sismizitatea? Fenomeno arraroa da. Mundu osoan 45.000 urtegi handi daude, eta hauetatik 70tan bakarrik somatu da urtegiak eragindako sismizitatea. Bi eragile nagusiak ditu sismizitate hau:

  • Urtegiko garaiera: 100 m baino altuagoak diren urtegietan jazotzen da gehienetan, baina txikiagoetan ere bai noizbehinka.
  • Geruzako faila: aurrez zegoen faila baten gainean eraikitzen direnean eragin dezakete sismizitatea. Tamalez, faila horiek non dauden ez dakigu ondoegi.

Urtegiak failari bi eratan eragiten dio. Alde batetik, urtegiko urak duen pisuaren indarrez, eta bestetik ura bera, arrakaletan behera iragazita, labaingarri suertatzen delako failan dauden harrien artean, indar tektonikoak askatuz.

Urtegiek eragindako lurrikara batzuk oso hilgarriak izan dira. Adibidez, indartsuena, 1967ko abenduaren 11ean Indiako Koynanagar herrian jazo zen, Maharashtra herrialdean. Lurrikarak, 6.3 magnitudekoa, herria suntsitu zuen, 180 hildako eraginda. Konya urtegia bete eta gero gertatu zen. Hondamendi okerrena, aldiz, askoz gertuago jazo zen. Vajont-eko ibarrean, Italian, oso urtegi garaia eraki zuten. Bere garaian, munduko altuena. 1963ko urriaren 9, aurreko hilabetean 60 lurrikara somatu eta gero, gaueko 22:39tan ezkerreko mazelatik 270 milioi m3 harri eta lur askatu ziren, 110ko abiaduran uretarantz eroriz. Masa handi honek 100 m baino altuago zen uhina altxatu zuen, eta azken hau ibarrean behera amildu zen. Longarone herria eta aldameneko herriskak birrindu zituen. Longaronen udaletxea eta atzean zuen postetxea bakarrik geratu ziren zutik. Olatu erraldoiak (50 milioi m3 ur) 2000 hildako eragin zituen, udalaren biztanleriaren erdia. Eragin zuen haizearen indarrez ere sortu zituen kalteak. Megatsunami bat izan zen mendi artean.

Nire uste apalean, Itoizko urtegiak sismizitatea eragiten du. Horregatik prestatu da larrialdi plana, eta honen beldur mazeletan kaptadoreak kokatu dira.

Irudiotan Vajonteko hondamendia eta Agoitzen gerta litekeena kontipara ditzakegu.
Vajonteko urtegia eta kaltetutako herriak

Haundiagotu

Iñaki Agirre Pérez