Alicia Gascon: "Zelulen egitura eta antolaketa hobeto ulertzea lortu dugu"

Alicia Gascon Gubieda (1993, Muxika) Biokimikan graduatu zen 2015ean. Gero, Erresumara Batura jo zuen biologia zelularrean espezializatzeko 2015-2021 urteetan, eta orain, UPV/EHUn lan egiten du, immunologia, mikrobiologia eta parasitologia departamenduan.

Biokimika eta Biologia Molekularra ikasi, eta gero, ikerketaren mundurantzako bidea egiten hasi zinen.

Ikerketa munduak interes handia piztu dit txikitatik, eta Biokimika gradua aukeratu nuenenan, nire helburua ikerketa munduan lan egitea zela banekien. Hau dela eta, graduan zehar praktika asko egin nituen hainbat laborategitan, ikerketa mundua hobeto ezagutzeko. Eta masterra aukeratzeko momentuan, ikerketa osagai handia zuen master bat aukeratu nuen, lan-esperientzia lortzeko.

Newcastle-n egin duzu tesia. Nola sortu zen aukera?

Masterra Erresuma Batuan egin nuen, Univertsity of Birmingham-en. Bertan nengoen bitartean, biologia zelularrean espezialitu nahi nuela erabaki nuen. Hainbat PhD lan-eskaintza bilatu nituen urte horretan, eta dozenaka curriculum bidali eta gero, hiru lan-elkarrizketa eta bi tesi-eskaintza lortu nituen. Bi tesien artean, Newcastle-koa aukeratu nuen, Newcastle oso herri bizia delako eta ikerketa taldea oso atsegina zelako.

Zeluletan aldaketak eragiten dituzten PAR proteinak izan dituzu ikergai…

Zelulen antolaketa oso konplexua da. Zelulek egitura oso desberdinak har ditzakete, eta zelula askok atal desberdinak izan ditzakete, egitura eta funtzio desberdinekin. Adibidez, neuronek, axoiak dituzte. Atal berezi hauek sortzeko, zelulek polaritate seinaleak erabiltzen dituzte. PAR proteinak seinale hauek sortzen dituzten proteinak dira, eta haien bitartez, hainbat zelulen antolaketa kontrolatzen dute.

PAR proteinak eta aktomiosina-eskeletoaren arteko feedback mekanismoa azaltzea lortu duzu, zer suposatu du honek?

Aktomiosina-eskeletoa zelulari "estruktura" ematen dion osagaia da, eraikin baten zutabeak bezala. Aktomiosina-eskeletoaren egitura eta indarra aldatuz, zelula guztiaren egitura aldatu daiteke eta zelula malguagoa egin daiteke. Beraz, PAR proteinek aktomiosina-eskeletoan duten eragina ulertuz, zelulen egitura eta antolaketa hobeto ulertzea lortu dugu.

Aldaketa hauek aztertzeko C. elegans zizarea erabili duzu. Zergatik zizare hau?

Caenorhabditis elegans zizarea genetikan asko erabiltzen da, organismo oso sinplea delako: 959 zelula bakarrik ditu, 2-3 aste bakarrik bizi da eta oso txikia da (1 mm). Gainera, zizarean aldaketa genetikoak egitea oso erreza da.

Iaz aurkeztu zenuen doktorego tesia. Nola bizi izan duzu?

Tesiaren aukezpena oso arraroa izan zen. Pandemia dela eta, ezin izan nintzen Newcastle-era bueltatu tesia aurkezteko, eta Zoom-en bitartez egin nituen aurkezpena eta ospakizuna. Hala ere, momentu polita izan zen.

Orain, zein erronka dituzu eskuartean?

Euskal Herriko Unibertsitatera bueltatu naiz. Immunologia, mikrobiologia eta parasitologia departamenduan ari naiz lanean, minbiziari aurre egiteko terapia berriak aztertzen.

Txiotesian parte hartu zenuen. Zer nolako esperientzia izan zen?

Proiektu interesgarria iruditu zitzaidan, euskal ikerlariek egiten duten ikerketa ezagutzeko era bikaina. Gainera, tesiak normalean oso luzeak dira eta ulertzeko zailak, eta 6 txiotan laburtuz gure lana jende gehiagori zabaltzeko aukera ematen digu.