Miriam
Peña Zabala “Haur-literaturako irudien eragina Haur
Hezkuntzan”
ikastaroa landu du Baionan UEUk antolatutako
ikastaroetan. Irudien
garrantzia azpimarratu nahi izan du Miriamek,
antzinako zein gaur
egungo irudiak kontuan hartuz. Horrela, umeek irudiek
transmititutako
mezuak era egokian eurenganatu ahal izango baitituzte.
<img src=”%3Ca%20href=” 
Zeintzuk dira
ikastaro
honetan landu dituzun ideia garrantzitsuenak edota lortu
nahi dituzun
helburuak?
Ikasleen irizpidean
sakontzen
ibili naiz eta efektua baino pixka bat harago, ipuinetan
agertzen
diren kode batzuen azterketa edo irakurketa landu dut.
Kodeak
aipatzean, kanpoaldetik begiratuta kolorea, formatua,
azala,
tipografia, inprimatzeko era… ditugu eta, barrura begira,
letra eta
irudiaren arteko harremana, kolorearen erabilera,
konposaketa…
Maiz, konposaketak eta horretarako erabilitako koloreen
edo irudien
kokalekuak hainbat gauza transmititu dezakete, besteak
beste
sentimenduak edota egoera animikoa. Beraz, osotasunean
faktore horiek
guztiak ipuin batean kontrolatuta daudenean, lortzen den
mezua eta
transmisioa askoz ere sakonagoa da.
Beraz, zure
ikastaroak
Haur-literaturako irudien azterketa orokor bat egin du,
ezta? Baina
irudiek transmititu ditzaketen baloreak ere kontuan izan
dituzu?
Oso zaila da puntu
honek
landutako gaiarekin lotura ez izatea. Hala ere, ez naiz
ipuinen
historia guztian zentratu, irudian baizik. Lehenengo
egunean, sinbolo
bat zer izan daitekeen azaldu nuen, hainbat soslaitako
jendeak parte
hartu duenez, bakoitzak sinboloak era anitzean uler
ditzakeelako.
Egun horretan, ilustratzaile bat etorri zitzaigun klasera
ilustrazioen nondik norakoak azaltzera. Bigarren egunean,
umeek
kaleetatik ikusten dituzten irudiak landu genituen,
esaterako
Disney-k zabaldutako irudi komertzialak. Orduan, horiei
aurre egiteko
hainbat liburu gomendatu nituen. Hirugarren egunean,
azkenik,
Haur-literatura aztertzen egon ginen, baina beti irudiaren
ikuspuntutik.
Zein esango zenuke
dela
Haur-literaturan erabilitako irudiek haurrengan eragin
dezaketen
efektu garrantzitsuena?
Galdera hau adibide
batekin
erantzutea interesgarri eta ulerterrazagoa iruditzen zait.
Klaseko
adibide bat erabiliko dut, hain zuzen ere, hirugarren
egunean, umeak
ume moduan zelakoak diren aztertu genuenean, hau da,
zeintzuk diren
haiei proiektatzen dizkiegun irudiak. Arazoa da, maiz,
irudi
komertzial eta modakoez inguratzen ditugula haurrak.
Beraz, nik
hainbat liburu erakutsi nituen klasean eta horiek umeen
sormena
garatzen dute eta hainbat balore jokoen bidez
transmititzen dituzte.
Era berean, artea era ludikoan lantzen duten hainbat
liburu erakutsi
ditut.
Hau guztia ikusita,
nire
erantzuna argi geratzen da, modernitate, moda eta
kontsumoarekin
zerikusia duten liburuak baztertu eta beste era bateko
liburuak
gerturatu behar dizkiegu umeei, era ludikoan gizarteak
transmiti
ditzakeen kontzeptuak eurenganatzeko.
Gaur egungo
Haur-literaturako irudiek garapen bat jasan dutela esan
daiteke. Zein
da zure ustez antzinako Haur-literaturako irudien eta
gaur egungoen
arteko bereizketa nabariena?
Irudiak egokituz
doazela uste
dut, baina esaterako klasean Txanogorritxu klasikoaren
adibidea jarri
nien. Teknologiak irudi horri eskain diezazkion
baliabideak kontuan
hartzekoak dira, horrela era aberasgarriagoan
transmititzen baita.
Baina, azken finean, gaur egungo eta antzinako
Txanogorritxu
ipuinaren arteko ilustrazioa bera da. Beraz, alde batetik,
nahiz eta
modernitatean bizi garen, istorio batek orain baliabide
teknologikoak
izan ditzake, baina istorioa kontatzeko era aldatzen da,
bere funtsa
eta ildoa, aldiz, ez. Dena den, nik askotan klasikoak ez
ahazteko
deia egin badut ere, hainbat ipuin berri oso onak direla
onartu
beharra dago.
Beraz, klasikoen
eta ipuin
modernoen arteko fusioaren alde agertzen zara?
Bai. Gainera, klasean
aztertu
bezala, gaur egungo Haur-literaturako hainbat irudi eta
istoriotan,
klasikoetako pertsonaiak sartzen dituzte. Badago bat, non
otsoa
agertzen den eta horrek norbait jatean, bere zabalean
Txanogorritxu
agertzen da. Beraz, ipuin berri askok keinu egiten diete
antzinakoei.
Aldaketak
beharrezkoak dira
Haur-literaturako irudietan? Zerbait salatuko zenuke
horietan?
Nire ustez, gaur egun
oso
material interesgarria daukagu, baina baliteke euskarazko
materiala
urri izatea. Egia da gurea ez dela oso herrialde handia,
hala ere
material interesgarria dago. Beraz, Haur-literatura eta
horretan
dauden irudiei begira ikuspegi nahiko positiboa daukat.
Irudi horien
bidez, umeek dituzten modak eta ohitura txar asko ekidin
daitezkeela
egia da ere.
Ikuspegi negatiboari
dagokionez, agian liburutegiekiko daukat. Izan ere, hemen
liburuak
gaika antolatzen badira ere, era masifikatu batean, horiek
aurkitzeak
lan mardula eskatzen du. Liburu bat gureganatzeko,
horrekin aurrez
aurre aurkitu behar gara eta liburutegiek lan hori erraztu
behar
digute.
Zure ikastaroan,
Haur-literaturako irudien inguruan landutako guztia
telebistako
marrazki bizidunei ere aplika dakioke?
Nik
baietz esango nuke. Komikietako, filmetako… irudiak
berdintsuak
dira. Beraz, irudiaren kontzeptua zehaztea oso zaila
da.
